یکی از سامانه‌های پدافند هوایی که به منظور مقابله با اهداف متخاصم در ارتفاعات پایین طراحی شده، مجید است که در ادامه مشخصات آن را مرور می‌کنیم.
به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین و براساس گزارش گجت‌نیوز، در عملیات وعده صادق (۲) به وضوح شاهد قدرت نمایی توان موشکی ایران بودیم و دیدیم که موشک‌های بالستیک و هایپرسونیک فتاح ۱ چگونه توانستند از سد سامانه‌های دفاع هوایی اسرائیل مثل گنبد آهنین، پیکان و فلاخن داوود عبور کنند. پیشرفت نظامی و دفاعی کشورمان طی سال‌های اخیر کاملا مشهود بوده و در حملات اخیر به رژیم صهیونیستی به اوج خود رسیده است.
بامداد ۵ آبان ۱۴۰۳، جنگنده‌های اسرائیلی از مرز عراق اقدام به پرتاب موشک های بالستیک هواپرتاب به اهدافی در خاک ایران کردند، اما در کمال شگفتی، سامانه موشکی باور ۳۷۳ با اقتدار تعداد زیادی از پهپادها و موشک‌های هواپایه صهیونیست‌ها را رهگیری کرد و توانست حداکثر ظرفیت و توان خود را به رخ دشمنان بکشد.
از اینها که بگذریم، برخی از سامانه‌های دفاع هوایی کشور در دوران پهلوی خریداری شده که یکی از آن‌ها، راپیر از مبدأ انگلستان است. راپیر یک سامانه ارتفاع پست بوده و سیستم هدایت در خط دید رادار دارد. از آنجایی که در دهه ۷۰ شمسی موشک‌های کروز به منصه ظهور رسیدند، این سپر دفاعی عملا غیرقابل استفاده شد.
تلاش‌های کشورمان برای دستیابی به سامانه‌های پدافند هوایی ارتفاع پایین، منجر به خریداری HQ۷ از چین شد که این سامانه خود نمونه بومی سازی شده موشک پدافندی کورتال فرانسه است. پس از رسیدن اچ کیو ۷ به دست مهندسان ایرانی، آن‌ها موفق به طراحی و توسعه سامانه یا زهرا شدند.
یا زهرا
گفتیم که تلاشگران نظامی کشورمان توانستند با الهام از سامانه HQ۷ چین، نمونه‌ای بومی به نام یا زهرا تولید کنند. این سامانه ایرانی در ارتفاعات پست کار می‌کند و مجهز به سیستم هدایت در خط دید رادار است. یا زهرا ۱۵ کیلومتر برد داشت و آمار دقیقی از تعداد دستگاه‌های تولیدی‌اش در دست نیست.
پس از این سامانه، ایران با رایزنی‌های فراوان موفق شد ۳۰ دستگاه از سامانه پدافندی TOR-M۱ را به ایران بیاورد. از این سیستم برای مقابله با موشک‌های کروز و در برابر تهدیداتی مثل موشک کروز تاماهاوک و یا کلکوم که جزو اصلی ترین سلاح‌های ارتش آمریکا به شمار می‌رفت، استفاده می‌شد.
پس از تلاش‌های بسیار ایران به منظور دستیابی به یک سامانه ارتفاع پایین نظیر ۹ دی، تصمیم بر این شد که یک سیستم غیرفعال ساخته شود تا نیاز به رادار برای هدایت نداشته باشد. فقدان سیستم‌های هدایت راداری باعث می‌شد که سامانه در برابر جنگال مقاوم باشد و محل اختفایش غیرقابل کشف بشود.
در زمانی که سامانه جدید ایران در دست بررسی بود، ایالات متحده از موشک کروز جدیدی به نام AGM-۱۵۸ که یک موشک پنهان کار به حساب می‌آید، رونمایی کرد. با این اوصاف مهندسان کشور تصمیم گرفتند به جای سیستم کشف راداری از سیستم کشف مبتنی بر سامانه‌های اپتیکی کمک بگیرند. در رزمایش ولایت سال ۱۴۰۰ شمسی بود که از سامانه ارتفاع پایین غیرفعال مجید رونمایی به عمل آمد.
کارشناسان نظامی بر این باورند که سامانه کوتاه برد و ارتفاع کم مجید، محصول کاملا بومی مهندسان کشورمان است. از این سامانه برای رهگیری اهداف هوایی مثل پهپادها، موشک‌های کروز، بالگردها و سایر اهدافی که در ارتفاعات پایین حرکت می‌کنند، استفاده می‌شود.
مجید یک سیستم کاملا متحرک با وزن کم است که ویژگی بارز آن خودمختار بودنش است. این سامانه سوار بر خودرو تاکتیکی ارس – ۲ می‌شود. در ادامه برخی از اجزاء این سامانه را با یکدیگر مرور می‌کنیم.
سامانه اپتیکی
خودرویی که سامانه مجید سوار بر آن شده، ارس – ۲ است که با الهام از تویوتا F-۴ ساخته شده و به کرات در بین نیروهای نظامی کشورمان استفاده می‌شود. این خودرو در سال ۱۳۹۸ شمسی رونمایی شد و قدرت خود را از یک پیشرانه دیزلی با حداکثر توان خروجی ۲۰۰ اسب بخار قدرت می‌گیرد و می‌تواند با سرعت ۱۰۰ کیلومتر بر ساعت، ۵۰۰ کیلومتر برد داشته باشد.
سامانه ارتفاع پست مجید مجهز به یک ایستگاه تسلیحاتی با قابلیت چرخش ۳۶۰ درجه شده که ۴ تیر موشک به شکل دو به دو در طرفین آن قرار گرفته‌اند. بین دو غلاف موشک، شاهد تعبیه یک سامانه الکترواپتیک هستیم که به منظور اکتساب هدف و هدایت موشک به کار می‌رود.
در مجید هیچ گونه راداری دیده نمی‌شود و کشف هدف در این سامانه از طریق سامانه اپتیکی که مجهز به دوربین دید حرارتی، مسافت یاب لیزری و دوربین دید مدار بسته شده، صورت می‌گیرد. سامانه فوق قادر به رهگیری اهداف از فاصله ۱۵ کیلومتری با چرخش ۳۶۰ درجه است و سامانه اپتیکی روی برجک می‌چرخد تا به اپراتور هشدارهای لازم را بدهد. به گفته سازندگان این سیستم، می‌تواند به طور همزمان تا ۴ هدف را کشف کند.
اگر نیاز به هشدار در بردهای بالاتر باشد، مجید را می‌توان با رادار کاشف ۹۹ که یک رادار آرایه فازی متحرک سه بعدی با ۱۲ کیلومتر برد است، لینک کرد. کاشف ۹۹ می‌تواند تا ۳۰۰ هدف را کشف کند و یک رادار سبک وزن محسوب می‌شود که می‌توان در صورت نیاز آن را در پشت یک خودرو ارس جای داد.
سامانه دفاع هوایی ارتفاع پست مجید، مجهز به موشکی با قابلیت هدایت درونی تصویربرداری غیرفعال مادون قرمز یا حرارتی است. هدف موردنظر ابتدا به کمک سامانه اپتیک کشف می‌شود و سپس موشک به سمت آن شلیک خواهد شد. نوع موشک مجید حرارتی است و به همین خاطر رادار جنگنده‌ها نمی‌تواند نزدیک شدن آن را هشدار دهد.
البته امروزه هواپیماهای جنگی و بالگردهای پیشرفته طراحی شده که سامانه هشدار دهنده تصویرساز حرارتی دارند و با تعقیب انتهای موشک که شعله دارد، نزدیک شدن آن را به خلبان هشدار می‌دهند. موشک مجید در برابر سامانه‌های جنگ الکترونیک مقاوم است، زیرا هدایت آن به کمک رادار صورت نمی‌گیرد.
البته جنگنده‌ها می‌توانند با پرتاب فلر (طعمه حرارتی) سعی کند که موشک را فریب دهد، اما از آنجایی که این سری از موشک‌ها تصویرساز حرارتی هستند، ایمنی بیشتری در برابر طعمه‌های حرارتی دارند. موشک به تنهایی می‌تواند اهدافی با برد ۷۰۰ متر تا ۸ کیلومتر را در ارتفاع ۲۰ متر تا ۶ کیلومتر مورد هدف قرار دهد. از دیگر مشخصات این موشک باید به قطر ۱۵۶ سانتی متری، طول ۲۶۷۰ میلی متری و وزن ۷۵ کیلوگرمی اشاره کرد.
در نهایت باید اشاره کنیم که سامانه ارتفاع پایین مجید یک سامانه پدافندی ارتفاع پایین غیرفعال است که می‌تواند بدون صدور سیگنال هشدار برای اهداف مهاجم، به عملیات خود به صورت مخفیانه ادامه دهد. علاوه بر این اگر از این سامانه در یک عملیات شبکه محور با خطوط ارتباطی استفاده شود، می‌تواند تصاویر رادارهای مختلف را به اپراتور برساند و موقعیت هدف را بهتر ترسیم کند.
از این سامانه برای مقابله با اهداف کروز، بالگردها و انواع هواپیماهای بدون سرنشین مثل پهپادها استفاده می‌شود. علاوه بر این به علت تحرک پذیری بالا و قابل حمل بودن، می‌تواند به راحتی روی شناورهای کوچک و بزرگ رزمی مستقر شود و علیه اهداف متخاصم به کار گرفته شود.