وقتی به رودخانه‌های مشهور جهان فکر می‌کنیم، اغلب نیل و آمازون به ذهنمان می‌رسند؛ نیل به‌عنوان طولانی‌ترین و آمازون به‌عنوان بزرگ‌ترین رودخانه از نظر حجم آب شناخته می‌شوند؛ اما در سراسر کره زمین، رودخانه‌های دیگری نیز وجود دارند که افتخارهای خاص خود را دارند. یکی از این افتخارات، عنوان «قدیمی‌ترین رودخانه دنیا» است. حال به‌واقع قدیمی‌ترین رودخانه جهان کدام است؟ با ما همراه شوید تا به داستان‌های شگفت‌انگیز رودخانه‌هایی که میلیون‌ها سال عمر دارند، نگاهی بیندازیم.
به گزارش کجارو، تعیین دقیق قدمت رودخانه‌ها همیشه کار آسانی نیست؛ اما به‌طور کلی، بسیاری از کارشناسان بر این باورند که رودخانه «فینک» (Finke)، که توسط جوامع بومی استرالیا به نام «لاراپینتا» (Larapinta) نیز شناخته می‌شود، یکی از قدیمی‌ترین رودخانه‌های جهان است.
این رودخانه که تنها چند بار در سال پس از باران‌های سنگین جریان پیدا می‌کند، حدود ۶۰۰ تا ۷۵۰ کیلومتر طول دارد و به دریاچه «ایر» (Lake Eyre) ختم می‌شود. گفته می‌شود که قدمت این رودخانه بین ۳۵۰ تا ۴۰۰ میلیون سال است. سرچشمه رودخانه فینک در رشته‌کوه‌های مک‌دانل در منطقه شمالی استرالیا قرار دارد.
بر اساس افسانه‌های بومی، این رودخانه زمانی شکل گرفت که مار رنگین‌کمانی از دریاچه ایر به‌سمت شمال حرکت کرد. این داستان‌ها نشان‌دهنده پیوند عمیق فرهنگی مردم بومی با طبیعت و رودخانه‌ها است.
تشخیص دقیق سن یک رودخانه به‌ویژه در بازه‌های طولانی زمین‌شناسی بسیار دشوار است. دانشمندان و زمین‌شناسان برای تخمین قدمت یک رودخانه به عوامل متعددی توجه می‌کنند، از جمله ویژگی‌های اکولوژیکی، رشته‌کوه‌های اطراف، رسوبات بستر رودخانه، و منحنی‌ها یا «میان‌برها» که نشان‌دهنده تغییرات شکل رودخانه طی صدها میلیون سال فرسایش هستند. حتی با بررسی همه این ویژگی‌ها، تخمین‌های زمانی متفاوتی ارائه می‌شود و ممکن است با پیشرفت‌های علمی جدید، این تخمین‌ها تغییر کنند.
یکی از قدیمی‌ترین رودخانه‌های آمریکای شمالی، رودخانه «نیو» (New River) است که با نامی گیج‌کننده، به‌معنای «رود جدید»، شناخته می‌شود. این رودخانه با طولی حدود ۵۴۷ کیلومتر از کوه‌های بلو ریج در کارولینای شمالی سرچشمه می‌گیرد و از ویرجینیا و ویرجینیای غربی عبور می‌کند تا به رودخانه کاناوا بپیوندد.
تخمین‌های سنی این رودخانه بسیار متفاوت است؛ اما معمولا بین ۱۰ تا ۳۶۰ میلیون سال برآورد می‌شود. در دهه ۱۹۷۰، این رودخانه به‌عنوان «دومین رودخانه قدیمی جهان» معرفی شد تا مانع از سدسازی روی آن شود.
در قاره اروپا، قدیمی‌ترین رودخانه احتمالا رودخانه «ماس» (Meuse) است که با طول ۹۵۰ کیلومتر از سه کشور بلژیک، هلند و فرانسه عبور می‌کند. گفته می‌شود قدمت این رودخانه بین ۳۲۰ تا ۳۴۰ میلیون سال است. ماس نه‌تنها به‌عنوان یکی از قدیمی‌ترین رودخانه‌های اروپا شناخته می‌شود، بلکه بخش مهمی از تاریخ و فرهنگ این کشورها نیز به حساب می‌آید.
درک ما از شکل‌گیری رودخانه‌ها هنوز کامل نیست و این علم همچنان در حال تکامل است. ممکن است شواهد علمی جدیدی به‌دست آید که باعث تغییر در سن تخمینی این رودخانه‌ها شود و نور جدیدی بر شکل‌گیری آن‌ها در میلیون‌ها سال پیش بیافکند.