بهار طاهری کارشناس مسکن و شهرسازی
طرح مسکن دولتی که در دولت های مختلف با عناوین مختلفی مانند مهر و ملی و غیره به‌عنوان یکی از برنامه‌های اصلی در کشور طی سال های اخیر برای تأمین مسکن اقشار کم‌درآمد، با مسائل مهمی از جمله کیفیت ساخت، نحوه ارائه به مردم و انتخاب سرمایه‌گذاران و پیمانکاران مواجه است. این عوامل تأثیر مستقیمی بر کیفیت نهایی واحدهای مسکونی و رضایت عمومی از این طرح دارند.
یکی از بزرگ‌ترین مشکلات طرح های مسکن، کیفیت ساخت واحدهای مسکونی است. در شرایطی که فشار اقتصادی و زمان‌بندی فشرده بر دولت و پیمانکاران وارد است، بسیاری از پروژه‌ها با استفاده از مصالح نامرغوب ساخته می‌شوند. نظارت ناکافی نیز بر این روند تاثیر منفی گذاشته و باعث شده تا در برخی پروژه‌ها، استانداردهای لازم رعایت نشود. مشکلات سازه‌ای، نشت آب و ترک‌های ساختمانی از جمله پیامدهای این وضعیت هستند.
یکی از انتقادات مکرر به طرح های مسکن، تاخیرهای مکرر در تحویل واحدها است. بسیاری از خانوارها که منتظر تحویل واحدهای خود هستند، با تاخیرهایی روبرو می‌شوند که می‌تواند تا چندین سال به طول انجامد. علاوه بر این، واحدهای مسکونی در بسیاری از موارد بدون خدمات زیربنایی کامل تحویل داده می‌شوند. کمبود امکاناتی چون آب، برق و گاز، زندگی در این واحدها را برای مردم دشوار می‌کند.
یکی از عوامل اصلی در موفقیت یا شکست پروژه‌های مسکن دولتی، انتخاب سرمایه‌گذاران و پیمانکاران است. در برخی موارد، انتخاب این افراد و شرکت‌ها بر اساس روابط سیاسی یا منافع کوتاه‌مدت انجام می‌شود، که باعث کاهش کیفیت ساخت و تاخیر در اجرای پروژه‌ها می‌شود. بسیاری از پیمانکاران بدون تجربه کافی به این پروژه‌ها وارد می‌شوند و تمرکز خود را به جای کیفیت، بر کاهش هزینه‌ها معطوف می‌کنند.
برای بهبود کیفیت مسکن های ملی و افزایش رضایت عمومی، چند راهکار قابل‌توجه وجود دارد:
افزایش نظارت: دولت باید نظارت‌های کیفی و کمی بر پروژه‌های مسکن ملی را در تمامی مراحل تقویت کند تا از اجرای صحیح و استفاده از مصالح باکیفیت اطمینان حاصل شود.
انتخاب پیمانکاران حرفه‌ای: معیارهای فنی و تخصصی باید اساس انتخاب پیمانکاران و سرمایه‌گذاران باشد تا پروژه‌ها با کیفیت بهتر و در زمان مقرر تحویل داده شوند.
تأمین خدمات زیربنایی: تکمیل خدمات زیربنایی نظیر آب، برق و گاز قبل از تحویل واحدها ضروری است تا کیفیت زندگی ساکنان در این واحدها تضمین شود.
تشویق به استفاده از فناوری‌های نوین: دولت می‌تواند با اعطای مشوق‌های مالیاتی و حمایتی، سرمایه‌گذاران و پیمانکاران را به استفاده از فناوری‌های نوین و مصالح باکیفیت‌تر تشویق کند.
اگر دولت بتواند نظارت‌ها را تقویت و پیمانکاران حرفه‌ای‌تری انتخاب کند، این طرح ها می‌تواند نه‌تنها رضایت عمومی را افزایش دهد، بلکه هزینه‌های نگهداری و تعمیرات آینده را نیز کاهش دهد و به بهبود طول عمر واحدهای مسکونی کمک کند.