.png "عصر ایران")
۰۶ مهر ۱۴۰۳
به روز شده در: ۰۶ مهر ۱۴۰۳ - ۲۲:۵۲
نحوه پخت غذای متفاوت فرانسوی با 2 فیله مرغ و 4 سیب زمینی (فیلم) شکاف بین باورپذیری مخاطب و روایت رسانه های رسمی/ مجید رضاییان
در دنیا، رسانه ها به خاطر اینکه از این قافله -یعنی تغییر معنا و فعال شدن مخاطب-عقب نمانند، سعی کردند به بازتاب هر واقعه ای که مخاطبان به آن واکنش بیشتری دارند ، به آن رویدادها توجه بیشتری داشته باشند که از نیاز و خواست مخاطب عقب نمانند.
یکی از مسئولیت ها و اهداف هر رسانه ای پس از وقوع رخدادها در جامعه، آگاه سازی افکار عمومی است. اما در مسیر آگاه سازی بسیاری از رسانه ها دچار چالش های جدی می شوند که همین مساله بر ادراک و باور پذیری مخاطب تاثیر گذار است و امکان دارد رسانه نتواند به ایجاد ادراک سازی درست برسد.
مجید رضاییان استاد دانشگاه و پژوهشگر حوزه ژورنالیسم معتقد است ما در رسانه های رسمی و حاکمیتی ایران با دو مشکل مواجه ایم، یکی اینکه این رسانه ها به نیاز مخاطب و ارزش رویداد توجه کافی ندارند و بیشتر سیاست رسانه برای آنها اهمیت دارد و این باعث شده یک Gap-شکاف- بین باور پذیری و ادراک مخاطب با آنچه رسانه های دولتی و حاکمیتی تولید می کنند، ایجاد شود.
مجید رضاییان استاد دانشگاه و پژوهشگر حوزه ژورنالیسم به سه ضلع مهم در روزنامه نگاری اشاره می کند و به شفقنا رسانه می گوید: در روزنامه نگاری یک مثلث وجود دارد که یکی از ضلع های آن سیاست رسانه ای، ضلع دیگر ارزش رویداد و ضلع بعدی نیاز مخاطب است. در دنیا Yellow journalism به جای نیاز مخاطب، بیشتر به دنبال خواست مخاطب هستند. گاهی اوقات خواست مخاطب با نیاز مخاطب یکی است، گاهی هم نیاز مخاطب با خواست او متفاوت است. یعنی شاید مخاطب خود از نیاز خود بی خبر باشد و رسانه نیازش را به او یادآوری می کند.
بی توجهی رسانه های رسمی به نیاز مخاطب و ارزش رویداد
او ادامه می دهد: ما در رسانه های رسمی و حاکمیتی ایران با دو مشکل مواجه ایم، یکی اینکه این رسانه ها به نیاز مخاطب و ارزش رویداد توجه کافی ندارند و بیشتر سیاست رسانه برای آنها اهمیت دارد و این باعث شده یک Gap-شکاف- بین باور پذیری و ادراک مخاطب با آنچه رسانه های دولتی و حاکمیتی تولید می کنند، ایجاد شود. حال سوال این است که در رسانه های دنیا به کدام ضلع بیشتر توجه می شود؟ در اینجا باید ضمن توجه به تفاوت های رسانه های خبری با رسانه تحلیلی گفت که رسانه های خبری بیشتر objective(عینی گرا) هستند و رسانه های تحلیلی بیشتر subjectivity(سوژه محور) هستند.
این استاد دانشگاه با هشدار درباره تبعات بی توجهی رسانه های ایران به دو ضلع دیگر روزنامه نگاری بیان می کند: ما در رسانه های ایران باید دو مساله را حل کنیم، یکی اینکه باید به رسانه های رسمی و حکومتی گفته شود تا زمانیکه به سمت ارزش رویداد و نیاز مخاطب نروید، فقط وامدار یکی از اضلاع مثلث روزنامه نگاری هستید و گویا رسانه یک ضلع دارد که تبعات زیادی خواهد داشت.
مطالعات روزنامه نگاری در دنیا از این موضوع عبور کرده است، چرا که با وجود پلتفرم های جدید و با وجود وب۲، همه مخاطبان از audience به user و از user به self communication- به معنای خود ارتباط گر- تبدیل شده اند. یعنی مخاطبانی که دریافت کننده هستند، همزمان به sender یا فرستنده پیام هم تبدیل شده اند.
در دنیا، رسانه ها به خاطر اینکه از این قافله -یعنی تغییر معنا و فعال شدن مخاطب-عقب نمانند، سعی کردند به بازتاب هر واقعه ای که مخاطبان به آن واکنش بیشتری دارند ، به آن رویدادها توجه بیشتری داشته باشند که از نیاز و خواست مخاطب عقب نمانند.
این پژوهشگر حوزه ژورنالیسم با انتقاد به عملکرد رسانه ها می گوید: اما عملکرد رسانه های رسمی در ایران متفاوت است، چون علاوه بر اینکه کاری به نیاز و خواست مخاطب نداشتند و ندارند از این موضوع هم غافلند که امروزه مخاطب- از طریق پلتفرم و شبکه های اجتماعی- آن چیزی را به عنوان تولید یک روزنامه نگاری می پذیرد که با زندگی او سرو کار داشته باشد و آن را درک کند، یعنی همان عینی گرایی. آنچه در اطراف مخاطب می گذرد، عینیت هایی است که با او سرو کار دارد.
مهم ترین سرمایه یک رسانه، مخاطبان هستند
رضاییان با اشاره به اهمیت مخاطب برای هر رسانه ای بیان می کند: در تحولات اخیر جامعه، چون رسانه های رسمی از اتفاقات داخل کشور عقب مانند، مرجعیت آنها به شدت آسیب دید و در راستای Gap ایجاد شده بین مخاطب و حاکمیت، افکار عمومی به سمت کانال های فارسی زبان خارجی رفتند.
رسانه های رسمی باید دو ضلع دیگر مثلث را که شامل ارزش رویداد و نیاز مخاطب است، جدی تر بگیرند. چرا که یکی از مهم ترین سرمایه های یک رسانه، مخاطبان آن هستند.
اگر آن را نادیده بگیرند، قطعا آن رسانه هم از objectivity و هم از subjectivity عقب می ماند و رسانه سراغ سوژه های غیر مردمی می رود و سراغ مساله ای می‌رود که مشکل و دغدغه مردم نیست یا اگر هم هست روایت ها را به شکل دیگری منعکس می کند که با آنچه مخاطب می بیند و سرو کار دارد، فاصله دارد.
این دو Gap را باید حل کرد. پس رسانه های رسمی و حاکمیتی ضمن توجه به آن دو ضلع-ارزش رویداد و نیاز مخاطب در کنار خواست مخاطب- باید متوجه این مساله مهم باشند، پلتفرم های ارتباطی توانستند رسانه های رسمی را عقب بزنند. یعنی الان رسانه های رسمی و حاکمیتی ما با دو مشکل مضاعف روبرو هستند .
آزادی بیان هویت هر رسانه ای است
این نویسنده کتاب «شیوه روزنامه‌نگاری» با تاکید بر آزادی بیان و مصونیت خبرنگاران و تاثیر آن در ارزش و جایگاه مخاطب برای رسانه ها می گوید: زمانی می توانیم بگوییم رسانه دارای هویت و برای مخاطب جایگاهی دارد که اصل آزادی بیان در آن رسانه پذیرفته شود. آزادی بیان هویت هر رسانه ای است.
وقتی رسانه های رسمی و حاکمیتی ما دست به عصا حرکت می کنند و نمی توانند واقعیت ها را بیان کنند، طبیعی است که این مساله با ادراک مخاطب و باورپذیری فاصله پیدا می کند. از طرفی دیگر در دنیا اگر یک رسانه هویت خود را در آزادی بیان بتواند حفظ کند، مصونیت حقوقی خواهد داشت.
او ادامه می دهد: اما اگر روزنامه نگار مصونیت حقوقی نداشته باشد-چه در آژانس خبری یا در رسانه مکتوب یا در رسانه تصویری-، طبیعتا نمی تواند کار حرفه ای انجام دهد. چرا که آزادی بیان او مخدوش است و برای کوچکترین مساله وقتی خبرنگار حمایت نشود، ضمن اینکه نظارت رسانه کاهش پیدا می کند و دیگر رسانه -طبق نظریه مونتسکیو_ به عنوان رکن چهارم دموکراسی شناخته نمی شود، حاکمیت هم دیگر پاسخگو نخواهد بود.
رسانه باید در هر رویدادی مراقب مخاطب باشد
این استاد دانشگاه با اشاره به آسیب های خلأ ادراک سازی و باورپذیری برای مخاطب تحلیل می کند: مخاطب همه چیز را با خود معادل سازی می کند، به طور مثال مخاطب با خود می گوید، چرا کشور ما از منظر اقتصادی از کشورهای حوزه خلیج فارس عقب تر است و چرا پیشرفت اقتصادی در کشور من کمتر است؟ چرا باید رفاه در کشور من کمتر باشد و در کشورهای اطراف ما بیشترین رفاه را داشته باشند؟ این شبیه سازی و معادل سازی ها باعث می شود که مخاطب از روایت های رسانه های رسمی و حاکمیتی فاصله بگیرد. به همین خاطر ما باید مراقب باشیم که مخاطب آسیب نبیند.
نظرات کاربران
لینک کوتاه: کپی لینک
سفارت ایران در بیروت : بمباران ضاحیه قواعد بازی را تغییر میدهد تحریمهای جدید آمریکا علیه هفت ایرانی سوزوکی نودا؛ شاهکاری در توکیو(عکس) تصاویری از قبل و بعد تایتانیک: سفری از رویا تا واقعیت تلخ تفاوت تایوان و ایران در استفاده از هوش مصنوعی / تایوان : تسخیر بازار جهانی ؛ ایران: نظارت بر مردم حیوانات وحشی روی سیمهای برق! (عکس) تمرینات فوتبال دهه 50 با ابزارهای چوبی: نوآوری در گذشته (فیلم) رونمایی از دو کتاب با موضوع نقش زنان در دفاع مقدس محصولاتی که اپل ترجیح داد فراموش شوند! (عکس) تنبیه متفاوت در پارک ملی سرنگتی (فیلم) دستگیری یک شبکه تبلیغ فرقه بهائیت توسط اطلاعات سپاه هشدار قرمز هواشناسی و تعطیلی سه بوستان مهم در تهران پورشه در دنیای املاک لوکس؛ پنت هاوسی برای میلیاردرها (عکس) شاهزاده ایرانی؛ یکی از محبوب ترین های نیتندو(فیلم) هنر حکاکی روی مهر(فیلم)