عربستان پس از ترامپ؛ از اصلاحات داخلی تا سکوت منطقه ای

ایمان احمدوند؛ کارشناس مسائل خاورمیانه

در زمان ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ، ریاض به متحد بسیار نزدیک واشنگتن بدل شد، اسرائیل نیز در همین روند به متحد استراتژیک ریاض و ابوظبی و برخی دیگر از کشورهای عربی منطقه بدل شد. با ورود جو بایدن به کاخ سفید،نشانه های فراوانی وجود دارد که این پیوند های سیاسی و اقتصادی با عربستان تغییر کند.

رابطه آمریکا وعربستان سعودی از سالیان قبل در فراز فرود بوده است؛ میثاق سیاسی - نفتی که از سال ١٩٤٥ عربستان سعودی را به ایالات متحده پیوند داده بود تا زمان باراک اوباما ادامه داشت ولی در همین دوران یکی از تاریکترین روابط بین دو کشور رقم خورد،تا اینکه توسط ترامپ دوباره احیا شد.اما با روی کار آمدن دولت دموکرات و با انتصاب فردی که انتقادات آشکاری به سیاست های عربستان داشته دوباره فصل تاریکی از روابط آمریکا و عربستان آغاز شده است.

آنتونی بلینکن گفته است:عربستان به زودی مورد بازخواست قرار خواهد گرفت ، به ویژه در مورد سوابق حقوق بشری این کشوردر دوران روی کار آمدن ولیعهد جوان تاکید داشته است.معمولاً از این تهدید برای تحریک کنگره که در آن واکنش آشکاری با پادشاهی عربستان وجود دارد ، استفاده می شود. اما هر بار عربستان توانسته است این واکنش ها را رد کند.

این بار اما اشارات کاخ سفید جدی تراست. خزانه داری ایالات متحده مجوز معاملات تجاری و مالی را در منطقه تحت سلطه حوثی ها در یمن صادر کرد. این در صورتی بود که ترامپ برای حمایت از عربستان سعودی در جنگ با یمن مجوزهای برای خرید سلاح را به این کشور داده بود! بایدن ، در اولین سخنرانی مهم خود در مورد سیاست خارجی ، پا را فراتر گذاشت و گسست سیاست های باراک اوباما که ایالات متحده را متعهد به حمایت از مداخله عربستان در یمن کرده بود را رد کرد و اعلام داشت این جنگ باید متوقف شود. واشنگتن حوثی ها ، مخالفان یمنی سعودی ها را از لیست «سازمان های تروریستی» که دونالد ترامپ آنها را در آن قرار داده بود ، خارج کرد.

واکنش های دموکرات ها در حوزه منطقه ای ادامه دار است و در موضوعی که چند سالی است که گلوی عربستان را می فشارد یعنی قتل خاچوخچی هم اظهار نظر کرده است ؛جن ساکی ، سخنگوی کاخ سفید ، در تاریخ ٥ فوریه گفت که ریاست جمهوری آمادگی دارد « گزارشی طبقه بندی نشده ای را به کنگره ارائه دهد که موجب شفافیت» در مورد « این جنایت هولناک » می شود.

از طرف دیگر عربستان دست به اصلاحات سریعی در حوزه سیاست منطقه ای و سیاست داخلی خود انجام داده است که هرطور شده به یک نقطه مشترک با آمریکا برسد.

در حوزه سیاست منطقه ای دو موضوع برای عربستان اهمیت فراوانی دارد،اولین موضوع بحث برنامه هسته ای ایران و بازگشت آمریکا به برجام است.عربستان بعد از روی کار آمدن دموکرات ها سعی کرده کمتر اظهار نظر کند و برنامه ها و دیدگاه های خود را بیشتر از زبان دیگر دوستان خود مانند فرانسه بیان نماید و در دومین موضوع یعنی صلح اسرائیل با کشورهای عربی در روند تسریع شدن این توافق ها پالس های مثبتی به واشنگتن ارسال نماید.

در حوزه سیاست داخلی محمد بن سلمان ولیعهد عربستان، اصلاح قانون حقوقی عربستان سعودی را اعلام کرد که با حفظ اولویت قانون قرآن ، « یکپارچگی و قابلیت اطمینان به دادرسی » را افزایش می دهد!در خصوص زندانی های سیاسی لجین الهذلول ، نماد جنبش رهایی زنان که در سال ٢٠١٨ بازداشت شده بود را آزاد کرد و همچنین بدر آل ابراهیم ، پزشک شیعه نویسنده چندین کتاب در زمینه اصلاح فضای عرب پس از 300 روز بازداشت آزاد کرد.

روی هم رفته در آینده نزدیک مشاهد خواهیم کرد که رویکرد دو کشور نسبت بهم چه تغییراتی خواهد کرد ولی آنچه مسلم است آن رابطه محکم و ماه عسلی که عربستان در دونالد ترامپ داشت دیگر تکرار نخواهد شد.