صنعت هوایی و واهمه‌ای به نام جاده ابریشم جدید

آیا قادرید فرودگاه‌های برتر دنیا از لحاظ تعداد مسافر را به سرعت نام ببرید؟ فرودگاه هیتروی لندن که تا امسال رکورد بیشترین مسافر را در اختیار داشت آیا فرودگاه آتلانتا هنوز رکورددار بیشترین تردد مسافر و بار است؟

به گزارش روزنامه دنیای خودرو، فرودگاه هنگ‌کنگ، فرودگاه شارل‌دوگل‌ پاریس، فرودگاهی ناریتا توکیو،  فرودگاه فرانکفورت تمام این فرودگاه‌های خارق‌العاده و جزئی از محورهای اقتصاد جهانی هستند، اما در حال حاضر فرودگاهی دارنده رکورد بیشترین مسافران بین‌المللی در سال است که تا 30 سال گذشته هیچ اثری از آن یافت نمی‌شود؛ فرودگاه دوبی!

  از پوچ تا گل

ظهور این فرودگاه دقیقا به موازات پیشرفت شهر دوبی، که از یک شهر بندری خواب‌آلود به یکی از پرجاذبه‌ترین و پرزرق‌و‌برق‌ترین نقاط مصرف‌کننده و توریستی دنیا، مهد بزرگ‌ترین ساختمان‌های جهان، مرکز زیاده‌روی‌های تجملی و جمعیت مهاجر تبدیل شده است، پیش رفت. این تغییرات تا حد زیادی وابسته به یافتن چاه‌های بزرگ نفتی در نزدیکی این شهر و در نتیجه رونق عظیم اقتصادی حاصل شد.

خاندان مکتوم، رهبر آن دوره شهر دوبی، سرمایه‌گذاری برای مدرنیزه کردن امارات و تبدیل آن به مرکز تجارت جهانی را در دستور کار خود قرار دادند. مهاجران سراسر دنیا، از دلالان سهام بریتانیا گرفته تا تاجران چینی و کارگران هندی، سرمایه‌های خود را به سوی این منطقه بی‌آب و علف روانه کردند. در نتیجه، امارات سرمایه‌گذاری روی یکی از بزرگ‌ترین ملزومات شهرهای بین‌المللی و سمبل رفاه و دسترسی را در دستور کار خود قرار داد؛ فرودگاه اختصاصی.

آغاز بازی بزرگ

فرودگاه امارات در سال 1985 میلادی شکل گرفت. مانند دیگر سازمان‌ها در دوبی، بودجه این پروژه از سوی دولت، تامین و اجرای آن به دست نیروهای کارکشته خارجی سپرده شد. طبق معمول، اجرای این پروژه تحت نظر مستقیم خاندان سلطنتی این کشور انجام می‌شد. شروع به کار این فرودگاه بسیار کم‌رنگ بود، به‌طوری که تنها چند هواپیما به مقاصد محدودی چون پایتخت‌های منطقه و مقاصد نه‌چندان دور اروپایی و آسیایی پرواز می‌کردند. شهر و فرودگاه دوبی به سرعت رشد کردند، اما رهبران این کشور بازی بزرگ‌تری را در ذهن خود پرورانده بودند.

موقعیت مکانی مناسب

از لحاظ جغرافیایی، امارات تقریبا میان دو قاره آسیا و اروپا قرار گرفته، به همین دلیل این کشور به مرکزی ایده‌آل برای تبادل کالا از هر دو قاره، یک نقطه انتقال بسیار خوب بین آسیا و آفریقا و همچنین هند و اروپا تبدیل شده است.

جاده‌ابریشم و راه تجارت دریایی قرن‌ها از این منطقه می‌گذشتند. از سوی دیگر، پیش از تولید هواپیماهای، مسافربری بین قاره‌ای، آسمان این کشور میزبان مسیرهای متعدد هوایی بوده است.

مزیت‌هایی که رقبا نداشتند

تکنولوژی مدرن، این امکان را به اروپایی‌ها داد تا با بهره‌گیری از سلطه شرکت‌های هواپیمایی چون «لوفت‌هانزا» و «خطوط هوایی سنگاپور» پروازهایی را در مسیرهای حیاتی هوایی راه‌اندازی کنند.  اما حاشیه مالی بی‌انتها و برنامه‌های بی‌وقفه برای پیش‌برد عملیات هوایی، امارات را در موقعیتی قرار داد تا از مزیت‌های بیشتری بهره ببرد. هرچه پرواز برای رسیدن به مقصد طولانی‌تر باشد، سوخت بیشتری نیز مورد نیاز است و سوخت‌گیری بیشتر به جز بارگیری کمتر بار و مسافر امکان‌پذیر نیست.

این موضوع به خودی خود هزینه‌آور است، اما اگر در میان راه توقف‌هایی در نظر گرفته شود، کمبود مسافر و مصرف بالای سوخت در پرواز نیز جبران خواهد شد، بنابراین درآمد کسب شده از مسافران و هزینه‌های مربوط به سوخت هواپیما، به ترتیب با افزایش و کاهش روبه‌رو
 خواهند شد.

با در اختیار داشتن موقعیت مکانی مناسب، سوخت ارزان و دولت مشتاقی که حاضر بود قوانین مربوط به آلودگی صوتی و قوانین کارگری را نادیده بگیرد، امارات از همان ابتدا مزیت‌هایی را در مقایسه با دیگر رقبای خود تجربه می‌کرد که همین موضوع به رشد بیش از پیش این شرکت هواپیمایی کمکی شایان داشت.

یا کاری بزرگ انجام بده یا به خانه‌ات برگرد!

ضرب‌المثلی آمریکایی می‌گوید یا کاری بزرگ انجام بده یا به خانه‌ات برگرد. گویا امارات هر دو کار را با هم انجام داده است. این شرکت هواپیمایی به تازگی دست به ساخت ترمینال‌های جدید برای فرودگاه دوبی زده است. دولت امارات هم درحال ساخت فرودگاهی بزرگ‌تر به نام «Dubai World» است که مراحل ساخت آن به‌زودی به پایان خواهد رسید.

رژه پرنده‌های معروف در ناوگان امارات

خطری که این روزها ایرلاین‌های آمریکایی و اروپایی را تهدید می‌کند، این است که شرکت هواپیمایی امارات اقدام به خرید تعداد زیادی هواپیماهای پهن پیکر کرده است که در پی آن هزینه هر مسافر در ازای هر مایل با کاهش قابل‌توجهی روبه‌رو خواهد شد. این در حالی است که ایرلاین‌های اروپایی و آمریکایی با استفاده از هواپیماهایی کوچک‌تر مجبورند هزینه صندلی‌ها را با قیمت بالاتری محاسبه کنند. این رشد قابل توجه قطعا نمی‌تواند اغراق‌آمیز تلقی شود.

این ایرلاین با سفارش 120 هواپیما، بزرگ‌ترین صاحب ناوگان «بوئینگ 777» به شمار می‌رود، این در حالی است که شرکت هواپیمایی «یونایتد» آمریکا که تا چندی پیش بزرگ‌ترین اپراتور این هواپیما به شمار می‌رفت، تنها 80 فروند از این مدل را در اختیار دارد. این شرکت هواپیمایی همچنین با ثبت 150 فروند هواپیمای «777‌ایکس» در دفاتر سفارش بوئینگ، سهم خود از این پرنده را به 10 برابر دیگر شرکت‌های هواپیمایی رسانده است.

با نگاهی به دیگر سفارش‌های امارات، این موضوع در مورد «ایرباس‌380» نیز که با 140 سفارش همراه بوده است، صدق می‌کند. با این حال، برخی از این سفارش‌ها برای جایگزینی با ناوگان قدیمی ثبت شده‌اند و به نظر می‌رسد امارات قصد دارد با بازنشستگی برخی هواپیماهای 25 تا 30 ساله خود، به دردسرهای مربوط به تعمیر و نگهداری آن‌ها نیز پایان دهد.

آب رفتن سهم اروپا و آمریکا

در پی یکه‌تازی‌های امارات، رقبای منطقه‌ای نیز به همین نتیجه رسیده‌اند و با همان فرمان به پیشروی ادامه دادند تا به قدرت‌های هوایی در سطح دنیا تبدیل شدند. این موضوع تا جایی ادامه داشت که امارات با نزول از سطح تنها شرکت هواپیمایی مطرح منطقه، تبدیل به یکی از سه برند اصلی هوایی در خاورمیانه شد. گروهی از خطوط هوایی واقع در منطقه خلیج‌فارس، از جمله «قطر» و «اتحاد»، رقابتی تنگاتنگ برای در اختیار گرفتن بخشی از سهم امارات از آسمان منطقه را آغاز کردند.

در پی این رقابت‌ها، سهم شرکت‌های اروپایی و آمریکایی از بازار هوایی بین‌المللی به شدت تحت‌الشعاع قرار گرفت. گرچه بازار اروپا به این شرایط عادت ندارد، اما تمام این اتفاقات تا جایی رقم خورده‌اند که شرکت‌های مطرح اروپایی از جمله «ایرفرانس»، «لوفت‌هانزا»، «ایربرلین»، «آلیتالیا» و «کوانتاس» - شرکت استرالیایی مورد‌احترام این روزهای دنیای هوانوردی - رفته‌رفته سهم هوایی خود را به شرکت‌های نوظهور، پرقدرت و پیشرفته حوزه خلیج‌فارس می‌دهند. گویا «راه‌ابریشم جدید» نه تنها در حوزه جاده‌ای و ریلی، بلکه در حوزه هوایی نیز رعشه بر تن کشورهای اروپایی و آمریکایی انداخته است.