موسیقی عاشیقی

آینانیوز- موسیقی یکی از قدیمی ترین رشته های هنری است که قبل از پیدایش انسان در طبیعت وجود داشته و در واقع توسط ذهن پویای بشر تسخیر شده و امروزه به عنوان یکی از زیباترین رشته های هنری در تمامی جوامع مورد استفاده قرار میگیرد.

احساس – نوع تفکر – زندگی – شادیها و غمهاو بسیاری دیگر از مسائل بشری موضو هایی هستند که می توان آنها را از لا به لای جملات موسیقی یایی هر قومی استخراج کرد و در واقع گذشته و تاریخ آن قوم را در موسیقی آن جستجو و هویدا نمود.

امروزه موسیقی جزو جدایی ناپذیر زندگی بشریت از ابتدایی ترین تا پیشرفته ترین آن شده است که مرزی برای استفاده از آن وجود ندارد طوری که استفاده های سرگرمی – نظامی – رسانه – ورزشی دینی – دیجیتال و در دوره اخیر پزشکی علم موسیقی را به عنصر اصلی زندگی انسانها تبدیل کرده است.

در دورانهای گذشته بخصوص در ایران که یکی از خاستگاههای اصلی موسیقی خاور میانه می باشد موسیقی را در کنار علومیچون نجومو هندسه جزو علوم ریاضی می دانستند و دانشمندان و اهل فضل و ادب موظف به یادگیری این علم بودند . این مسئلهبا نگاهی به آثار دانشمندان بزرگ ایرانی کاملا آشکار است که بزرگانی چون ابو علی سینا – ابوریحان بیرونی – فارابی – حافظ – سعدی – و مولانا دست گرمی در موسیقی داشته و قریب به یقین جزو اساتید این رشته بودند.

ایران سرزمین موسیقی است که از دورانهای قدیم تا به امروز این هنر در آن جریان داشته و به تعداد اقوامی که در این سرزمین باستانی زندگی میکنند انواع موسیقی در آن رشد یافته و اجرا می گردد. ترکمنها – بلوچها – عربها – لرها – کردها و ترکها هر کدام در عین ارتباط فرهنگی ، موسیقی ویژه خود را دارند که ایران را از این لحاظبه یکی از کشورهای برتر جهان تبدیل کرده است که در این میان آذربایجان و بخصوص شهرستان ارومیه جایگاه خاصی را به خود اختصاص داده است.

در آذربایجان و بخصوص شهرستان ارومیه موسیقیهای مختلفی در جریان است که مهمترین و مردمی ترین این موسیقیها موسیقی عاشیقی می باشد و شهرستان ارومیه به علت داشتن مکتبی مهم و منحصر به فرد از چهره های شاخص آن است

  در ارومیه اصیل ترین و بومی ترین هنر مردمان این دیار است که از صدها سال گذشته در این شهر جریان داشته و تا به امروز سینه به سینه توسط عاشیقها به نسل کنونی منتقل می گردد.

مکتب عاشقی ارومیه محل رشد عرفان و حماسه است و در آن موسیقی انسان را به تفکر و تعقل وادار میکند تا به کمال برسد . در این شهر باستانی حوادث ناگوار تاریخی و مرزی بودن در کنار زیستن اقوامو ادیان مختلفدر آن شالوده موسیقی را تشکیل داده است که مردمان آن عواطف و احساسات خود را بدین گونه ابراز داشته اند و حقا از عهده این کار خوب بر آمدند.

موسیقی عاشیقی در این شهر به یک قومو دین خاص اختصاص ندارد . ترکها ، اهل سنت ، مسیحیان و یهودیها همه به یک زبان (ترکی آذری) آنرا اجرا می کنند و همه این هنرمندان در میان ساکنانشهر دارای منزلت، اعتبار و جایگاه خاصی هستند .

در مکتب عاشقی ارومیه عاشیق همه کاره است هم می خواند هم می نوازد ، هم می خروشد هم ناله می کند ،هم کاسب است هم عاشق. در این مکتب بر خلاف سایر مکاتب صدای ساز قوپوز را می توان به وضوح شنید و عاشیق به راستی عاشیق استنه خواننده ارکستر با کمک بالابان و دایره.

مکتب عاشیقی ارومیه قدیمی ترین و اصیل ترین مکتب عاشیقی در آذربایجان است که عاشیقهای آن هم به لحاظ خوانندگی و هم به لحاظ نوازنده گی از چیره دست ترین هنرمندان هستند که نوع اجرای آنهارا به غیر از ارومیه و شهرهای اطراف نمی توان در هیچ کجای جهانشنید و بدین لحاظ ارومیه شهری صاحب سبک در موسیقی است که کمتر شهری در جهان از آن بهره مند است.

ارومیه در کنار جاذبه های منحصر به فرد تاریخی و طبیعی ، نقل بیدمشک و عرقیات گیاهیکه آنرا مشهور عام و خاص کرده است صاحب یکی از غنی ترین و اصیل ترین موسیقیهای محلی است که جا دارد به آن بیشتر پرداخت گردد و به عنوان سوغات فرهنگی این شهر و یکی از جاذبه های توریستی و یکی از میراثهای بشری از آن استفاده شایسته گردد.

در مکتب عاشیقی ارومیه در حال حاضر 54 مقام موسیقیایی توسط عاشیقها اجرامی گردد کهموضو های مختلف عرفانی – حماسی و اجتماعی را در بر می گیرد ،مقامهایی مانند دیوان و تجنیس در حوزه عرفان ، دو بیت – جمشیدی – دورا خانی و سیاستاپل در حوزه حماسی و مقامهایی مانند تاجری -غربتیهجران و شکریازی با رویکرد اجتماعی مورد استفاده قرار می گیرد که این نامگذاری ها بر اساس ذات آهنگ ، محلهای جغرافیایی و یا نام افرادی که احتمالا بوجود آورنده مقام بوده اند و یا به نام یکی از نزدیکان خودویا یکی از امرا و خوانین محلینامیده اند بوده است.

در این مکتب بزرگانی ظهور کرده اند که متاسفانه به دلیل فقدان پژو هشهای لازم در این زمینه و عدم تاریخ نویسی ، شرح حال آنهادر هاله ایی از ابهام وجود دارداما از مشهور ترین این افراد می توان به هنرمندانی مانند دوللو مصطفی – عاشیق اباذر – عاشیق فرهاد و عاشیق درویش اشاره کرد کهنقش هر کدام از این هنرمندان در رشد و شکوفایی این مکتب در دوران خود بسیار حائز اهمیت می باشد.

آنچه که از آثار باقی مانده در این زمینه استنباط میگردد هنر عاشیقی در گذشته تنها محدود به نواختن و خواندن نمی شده بلکه عاشیقها علاوه بر داشتن این دو خصیصه هنرمندانی عارف و در عین حال شاعر بودند که شاهد این موضوع را می توان در آثار عارف ، شاعر ، و هنرمند عاشیق بزرگ به نام دوللو مصطفی به راحتی درک کرد.

از طرفی عاشیقها در ارومیه علاوه خواندن اشعاری از شاعران بزرگی چون بالو لو مسکین – دوللو مصطفی – خسته قاسم – عباس توفارقانلی، راویان اصلی داستانهای هستند که سینه به سینه از روزگاران کهن حفظ کرده و آنها را در قالب مقامهای عاشیقی برای سیل مشتاقان ارائه می کنند و این در حالی است که در سایر نقاط عاشیق خیز ایران و حتی در کشورهای ترک زبان همسایه بسیاری از این داستانها از بین رفته و فراموش شده و یا عاشیقها به حفظ دو یا سه مورد از این داستانها اکتفا کرده اند. اهمیت حفظ این داستانها ی اساطیری در میان عاشیقهای ارومیه به حدی است که درجه استادی هنرمند را از تعداد داستانهایی که در سینه دارد می سنجند .

حیدر بهرام – کور اوغلو در 18 داستان با موضوهای مختلف – اصلی ، کرم – شکاری – غریب ، شاه صنمو دهها عنوان دیگر گنجینه هایی هستند که حاوی نکات بیشمار اخلاقی ، انسانی ، عرفانی و حماسی می باشند که توسط عاشیقها روایت می شوندو این مسئله نشان از اصالت هنری مکتب عاشیقی ارومیه و غنای فرهنگی شهری دارد که از هزاران سال گذشته در کنار دریاچه لاجوردی به حیات خود ادامه داده است .

باشد که در حفظ آن کوشا باشیم و در انتقال آن به فرزندانمان کوتاهی نکرده و به هنر پاک و فرهنگ غنی خود افتخار کنیم.