فهیمه اکبری صحت - سودای شهرت یا عشق آواز. هر چه که باشد نمی توان آن را با گردش مالی قابل توجهی که در کشورمان دارد به عنوان یک صنعت شناخت. بر اساس اعلام بانک جهانی صنایع خلاق مانند موسیقی در کشورهای توسعه یافته بین 2 تا 12 درصد از تولید ناخالص داخلی یک کشور را به خود اختصاص می دهند.
بانک جهانی در سال 2016 میزان سهم جهانی تجارت و خدمات خلاق را بیش از 900 میلیارد دلار اعلام کرده بود این در حالیست که گردش مالی صنعت موسیقی در کشور نزدیک به 100 میلیون تومان تخمین زده می شود.
از انجایی که اجراهای صحنه ای یکی از مهمترین منابع کسب درآمد در صنعت موسیقی هستند می توان آنها را یک منبع مهم برای تخمین میزان گردش مالی صنعت موسیقی در کشور دانست.
بر اساس اعلام رسمی دفتر موسیقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در سال 95 بیش از 1221عدد مجوز اجرای صحنه ای برای موسیقی صادر شده است. در بخش فروش اینترنتی بلیت اجراها تقریبا 70 تا 80 درصد این فروش‌ها از طریق سایت رسمی فروش ایران-کنسرت به صورت می‌گیرد. به طور متوسط هر کنسرت به مدت سه شب اجرا می شود که میانگین استقبال کنندگان آن 1000 نفر است.
به صورت کلی هر کنسرت بین 2 هزار و 500 تا 3 هزار نفر مخاطب دارد. از سوی دیگر مراجعه به وب سایت های رسمی فروش بلیت کنسرت ها نشان می دهد که متوسط قیمت بلیت 35هزار تومان است. اگر میانگین مخاطبان یک کنسرت را 2 هزار و 500 نفر در نظر بگیریم و میانگین قیمت بلیت را 35 هزار تومان در نظر بگیریم یک حساب ساده سرانگشتی به ما می گوید که در کمترین حالت میزان درآمد یک کنسرت بین 70 تا 80 میلیون تومان می شود. قیمت بلیت‌های یک کنسرت پاپ در «سالن میلاد نمایشگاه» یا «برج میلاد» بین ۳۰ تا ۱۰۰ هزار تومان است، یعنی عددهای ۴۰، ۴۵، ۵۵ و ۶۰ هزارتومان و... نیز در رنج قیمت‌ها وجود دارد. با یک میانگین‌گیری به رقم میانگین ۶۵ هزار تومان می‌رسیم. کنسرت‌های موسیقی سنتی نیز قیمت‌های ۲۵ تا ۱۲۰ هزار تومان دارند که باز میانگین‌شان، عدد ۶۵ هزار تومان می‌شود.
اگر یک کنسرت با سالن پر برگزار شود، می‌توان با ضرب عدد ۶۵ هزار در تعداد صندلی‌های این دو سالن به میانگینی از کل مبلغ دریافتی از مخاطبان یک کنسرت در یک سانس دست پیدا کنیم.
این مبلغ بدون کسر هزینه‌ها و سایر موارد است. علاوه بر فروش بلیت خوانندگان از محل اسپانسرینگ هم کسب درآمد می کنند. در مورد برندهای خارجی آمار و ارقام اسپانسریگ بسیار بالا است اما برندهای داخلی بین 80 تا 120 میلیون تومان در شب هزینه تبلیغات پرداخت می کنند.
به عبارتی برگزاری یک کنسرت متوسط با یک اسپانسر داخلی بین 300 تا 350 میلیون تومان از محل اسپانسرینگ برای تهیه کننده درآمد زایی می کند. با تمام این تفاسیر برگزاری یک کنسرت هزینه های بسیاری هم برای گروه برگزار کننده دارد.
یک کنسرت به صورت معمولی باید در یک سالن مناسب و در یک نقطه مشهور برگزار شود. سالنهای شناخته شده و سطح بالای شهرها با توجه به کیفیتی که دارند هزینه های بالایی را هم برای برگزار کنندگان به وجود می اورند. برای مثال سالن برج میلاد یکی از سالنهایی که بیشترین میزان برگزاری کنسرت ها را به خود می بیند. این سالن در سال گذشته شبی 20 تا 30 میلیون اجاره داده می شود.
با احتساب برگزاری سه شب کنسرت در این سالن فقط 90 میلیون باید هزینه سالن پرداخت کرد. نکته اینجاست که به ازای تمدید هر شب بین 20 تا 30 درصد از هزینه های اجاره سالن کم می شود و در این صورت است که خوانندگان تمایل بسیاری برای حضور در این سالن ها پیدا می کنند.
اما با تمام این تقاسیر برای برگزاری یک کنسرت در سالنهای درجه یک شهر باید به صورت مستقیم قیمت بلیت ها را بالا برد که این موضوع در قیمت های 65 هزار تومانی بلیت های برج میلاد و یا اریکه به خوبی قابل مشاهده است. البته این عدد بیشتر در رنج قیمت متوسط قرار می گیرد.
اما برگزاری یک کنسرت فقط منوط به داشتن یک خواننده و یک سالن نیست تهیه کنندگان برای برگزاری کنسرت ها به مجموعه ای از مجوزها نیاز دارند که مجموعه ای از هزینه ها را برای برگزارکنندگان به وجود می آورد. درخواست برگزاری کنسرت، نامهٔ تاییدیه سالن برای برگزاری کنسرت، فرم‌های تعهد خواننده و تهیه‌کننده و سرپرست و لیست قطعات باید به دفتر موسیقی ارائه شود. در همین زمان باید موافقت‌های لازم از ادارهٔ اماکن و یگان حفاظت فیزیکی ناجا اخذ شود و در نهایت، تمام این موارد به برگهٔ مجوز کنسرت تبدیل می‌شود.
در طول این مراحل، مهمترین هزینه‌ای که تهیه‌کننده پرداخت می‌کند، مربوط به پیش‌پرداخت سالن است. زیرا سالن‌ها پس از دریافت پیش‌پرداخت، نامهٔ تأیید برگزاری را صادر می‌کنند. به ازای سیکل اداری و نامه‌نگاری‌های مربوط در دفتر موسیقی یا حراست، پرداختی وجود ندارد.
عقد قرارداد با یگان حفاظت فیزیکی ناجا و پرداخت به ادارهٔ اماکن بعد از این مراحل قرار دارد. هزینه‌های مربوط به سیستم صوتی و نورپردازی و تجهیزات و تکنسین‌های مربوط به آنها هر کدام حدود ۲ میلیون تومان برای هر سانس می‌شود و پرداختی به ادارهٔ اماکن نیز از این هم بیشتر است. البته باید علاوه بر این مبلغی هم به اداره اماکن پرداخت شود که این رقم بین 4 تا 4 و نیم میلیون تخمین زده می شود. یک گروه برگزار کننده کنسرت از خواننده، نوازندگان تشکیل شده که به همیت یک تهیه کننده دور هم جمع می شوند رد این میان تامین هزینه های تمامی بخش ها به عهده تهیه کننده است.
به همین دلیل پرداخت دستمزد خواننده هم برای اجرای هر شب باید در متن قرارداد کنسرت تعیین شود. خواننده ها بسته به میزان محبوبیت، شهرت و ... مبالغ متفاوتی را دریافت می کنند.
عوامل متعددی در نوسان این مبلغ دخیل است، ولی گروه‌های موسیقی برای هر سانس مبلغی بین 20 تا 30 میلیون تومان را دریافت می‌کنند. در اصل می‌توان برای یک شب اجرا، عدد تقریبی 50 میلیون تومان را در نظر گرفت که این مبلغ به خواننده و نوازنده‌ها و نوازنده‌های مهمان احتمالی اختصاص پیدا می‌کند.
البته در مواقعی خواننده های پرطرفدار و بسیار مشهور تا 42 میلیون برای هر سانس اجرا هم از تهیه کنندگان در خواست پول کرده اند. با احتساب اجرای سه شب کنسرت به طور متوسط یک خواننده 120 میلیون تومان درامد حاصل می کند که تقسیم این عدد به سال عددی نزدیک به ده میلیون تومان را به دست می اورد. اما نکته قابل توجه در این میان برگزاری دو یا سه دوره ای کنسرت در شهرهای مختلف است که به میزان دستمزد و درآمد خوانندگان کمک می کند.
از سوی دیگر بسیاری از خوانندگان مشهور وارد عرصه مدلینگ شده و از این بخش هم درآمد قابل توجهی را کسب می کنند. نگاهی اجمالی به برگزاری یک کنسرت نشان می دهد که هزینه های آن بسیار بالاست و شاید بتوان گفت که بیشترین سود را خوانندگان از برگزاری یک کنسرت می برند.
جدول شماره 1 هزینه های برگزاری یک کنسرت با خواننده درجه اول را به تفکیک بیان می کند.