برترین ها: اسدالله معرفت، زاده ۱۲۱۷ خورشیدی در خامنه حوالی تبریز، درگذشته ۱۲۹۳ خورشیدی بازرگان بود. او بانی اولین مدارس غیر مکتبی رایگان و همگانی به نام مدرسه معرفت است.
او بی سواد بود ولی پس از مشاهده مدارس جدید در روسیه به این فکر افتاد که در میهن خویش چنین مدارسی را بنیان نهد. او در سال ۱۲۷۵ خورشیدی (برابر ۱۸۹۶ میلادی) اولین مدرسه را در زتدگاهش خامنه بنا کرد و دو سال بعد مدرسه دوم را در مشهد و سومین را در «پطروفسکی» روسیه (مخاچ قلعه امروز) که در آن ایام جزئی از خاک ایران بود برای بچه‌های ایرانی ساخت.
او میز، نیمکت و تخته سیاه را از روسیه به ایران آورد و برای شاگردان لباس یک شکل با کمربندی منقش به عبارت «مدرسه معرفت خامنه» تهیه دید. معلم‌ها شاگردهای ممتاز مدرسه را با دادن کارت آفرین تشویق میکردند. در مدرسه در کنار درس‌های عادی تعلیمات نظامی نیز با کمک تفنگ و فشنگ چوبی داده میشد. اسدالله معرفت در زمان حیات خرج دفتر و کتاب دانش آموزان و حقوق معلم هارا به عهده داشت. او جهت تداوم تامین مالی مدارس پس از مرگ خود، چند باب مغازه وقف کرد تا با درآمد آنها مدارس پابرجا بمانند.
طرحی از امکانات تفریحی برای دانش آموزان در مدرسه معرفت خامنه (1318 شمسی)
مدرسه معرفت در سال ۱۳۰۵ خورشیدی دولتی شده و با نام "نثار" فعالیتش را ادامه داد. از سال ۱۳۴۹ خورشیدی مدرسه تجدید بنا و پس از چند سال «مدرسه راهنمائی حاج اسدالله معرفت» نام گذاری شد. مکان مدرسه در طول زمان تغییر نیافته است. از اساتید مطرح این مدرسه می توان به آیت الله سید جواد خامنه ای (پدر رهبر انقلاب) و شیخ محمد خیابانی اشاره کرد.
مدرسه معرفت خامنه در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.