عکس با مکث؛ تیترهای متفاوت و معنی‌دار در مهر ۵۷

  عصر ایران- صفحه اول روزنامه کیهان در ۱۲ مهر ۱۳۵۷ کاملا متفاوت است. با تیترهای معنی‌دار. حال و هوای متفاوت روزنامه‌ در حالی است که هنوز به اعتصاب 4 روزه 19 تا 23 مهر برای پایان سانسور نرفته‌اند.

  جامعه همچنان در شوک ۱۷ شهریور ۱۳۵۷ است و محدودیت ذکر نام «آیت‌الله العظمی خمینی» برداشته شده و هر چند دولت عراق امام را اخراج کرده و کویت هم نپذیرفته اما هنوز مقصد بعدی مشخص نیست.

   در میان تیترهای کیهان ۱۲ مهر ۱۳۵۷ دیگر خبری از شاهنشاه آریامهر و شهبانو فرح که هر روز با فونت بزرگ تکرار می‌شد و موارد فانتزی نیست.

     تنها عکس کوچکی از شاه آن بالا هست برای خالی نبودن عریضه اما بدون تیتر و شگفتا که عکس شاه درست در کنار تیتر آیت‌الله العظمی خمینی نشسته است. شرح عکس مختصر و بدون جمله‌ای از شاه: شاهنشاه آریامهر صبح دیروز ولیعهد راس‌الخیمه را به حضور پذیرفتند.

    تمام تیترها حاکی از وعده های سیاسی و اقتصادی برای آرام کردن فضاست:

    - وزیر دادگستری: با مشارکت کانون وکلا/ کمیسیون جدید آزادی زندانیان سیاسی تشکیل می‌شود

    - بنی‌احمد: برای آیت الله العظمی خمینی محدودیتی نیست

    - تصمیمات هیات دولت درباره: تامین مسکن و افزایش حقوق و مزایای کارمندان و بازنشستگان

    - نحوه پرداخت وام مسکن ارزان بهره به کارمندان

    - ساعات کار ادارات کم می‌شود

    - بودجه غذای کارمندان به حقوق آنها اضافه می‌شود

    -مزایایی که به اعتصابیون داده شد شامل همه می شود- نخست‌وزیر

    - برای انعکاس نظرات احزاب مخالف از رادیو و تلویزیون مانعی وجود ندارد

    - سوال هیات مدیره کانون وکلا از وزیر دادگستری: چرا زندانیان سیاسی را آزاد نمی‌کنید؟

  درباره تیترها جز نکته اصلی که وعده های متعدد سیاسی و اقتصادی و معیشتی برای کنترل اوضاع و مهار اعتراضات و به حاشیه راندن عکس شاه است چند نکته قابل توجه است:

 - فضای صفحه اول روزنامه حتی با بعد از اعتصاب مطبوعات در آن 4 روز هم کاملا متفاوت است چه رسد به بعد از اعتصاب 62 روزه. با این که مطبوعات به خواست خود (رفع سانسور) بعد از اعتصاب محدود دست یافتند مشخص نیست چرا یک ماه بعد دوباره دست به اعتصاب زدند؟ علت اعتصاب بعدی البته حضور ماموران حکومت نظامی در تحریریه‌ها اعلام شد اما عملا مرجعیت رسانه از داخل به خارج منتقل شد و گفتمان روشنفکری روزنامه‌ها تحت‌الشعاع آغاز ماه محرم و گفتمان مذهبی و نیز گوش سپردن به اخبار شبانه رادیو بی‌بی‌سی قرار گرفت.

  - اگر آن دوران به لحاظ رفاهی کاملا مطلوب بوده قاعدتا نیاز به وعده‌هایی چون تامین مسکن و افزایش حقوق کارمندان و بازنشستگان و وام ارزان‌بهره نباید می‌بود. این پرسش درقبال ادعای فریب مردم با آب و برق مجانی هم قابل طرح است که مگر آب و برق چه قیمتی داشته که وعده مجانی شدن آن فریبنده باشد؟

- تا قبل از آن اصطلاح زندانیان سیاسی به کار نمی‌رفت و از جانب مقامات انکار می‌شد. تیتر‌یک اما از آزادی زندانیان سیاسی خبر می‌دهد. قبل‌تر از زندانیان سیاسی با عنوان خرابکار یاد می‌شد. در زمان انتشار روزنامه سه روحانی برجسته و شاخص (‌طالقانی و منتظری و لاهوتی) هنوز زندانی بودند و ماه بعد به مناسبت  سالروز تولد شاه ( ۴ آبان) آزاد شدند.

 - در نظرگرفتن مزایا برای اعتصابیون و تسری آن به دیگران هم اقدام بسیار قابل توجهی است که کمتر به آن پرداخته شده است.

 - نخست‌وزیر (مهندس شریف‌امامی) در حالی از امکان انعکاس نظرات احزاب مخالف خبر داده که کمتر از ۴ سال قبل با اعلام تشکیل حزب رستاخیز همه احزاب منحل اعلام شده بودند و حزب مخالفی به رسمیت شناخته نمی‌شد که نظر آن منعکس شود!

* چون به اعتصاب مطبوعات در متن اشاره شده این توضیخ لازم است که در نیمه دوم سال 57 مطبوعات دو اعتصاب داشتند. اولی 19 تا 23 مهر و دومی از 14 آبان به مدت 62 روز. اعتصاب اول به هدف رفع سانسور دست یافت و شماره مورد بحث این نوشته مربوط به قبل از آن است. اعتصاب دوم در اعتراض به حضور نظامی ها در پی برقراری حکومت نظامی بود و در دولت بختیار تمام شد.

بیشتر بخوانید:

اعتصاب 62 روزۀ مطبوعات در سال 57، اعتراض به سانسور یا خودزنی؟

تماشاخانه

جکی و جیل در مازندران/ خرس‌های قهوه‌ای ایران: ستاره‌های جدید اینستاگرام! (فیلم)

رازهای ناگفته بزرگترین آتش‌سوزی ایران: چه کسانی در فاجعه بازار امامزاده ابراهیم نقش داشتند؟ (فیلم)

فیلم های دیگر