.png "عصر ایران")
۱۳ خرداد ۱۴۰۳
به روز شده در: ۱۳ خرداد ۱۴۰۳ - ۰۳:۰۰
3 ساعت انتظار برای ثبت یک لحظه باشکوه (فیلم) واژه‌خانۀ عصر ایران
نظام تک‌حزبی چیست؟
مفهوم نظام سیاسی تک‌حزبی را نخستین بار لنین مطرح و تشریح کرد چون تعدد احزاب را موجب تفرقۀ نیروهای استثمارشونده می‌‌دانست.
عصر ایران - نظام تک‌حزبی (Single-Party System) نظام سیاسی‌‌یی است که به موجب آن، کشور از طریق یک حزب اداره می‌شود.
مفهوم نظام سیاسی تک‌حزبی را نخستین بار لنین مطرح و تشریح کرد. او معتقد بود دولت با همۀ سازمان‌های اداری، قضایی، انتظامی و ارتشی در یک کشور سرمایه‌داری، نگهبان منافع یک اقلیت سرمایه‌دار است.
لنین پس از این توصیف، این تجویز را هم پیش روی پیروانش گذاشت که استثمارشوندگان برای برانداختن طبقۀ استثمارگر باید فقط در یک حزب گرد آیند؛ زیرا تعدد احزاب، موجب تفرقۀ نیروهای استثمارشونده می‌شود.
نظام سیاسی تک‌حزبی، نخستین بار در اتحاد جماهیر شوروی مستقر شد و سپس در ایتالیای موسولینی و آلمان هیتلر. در واقع چنین نظامی از دهۀ 1920 با شکل‌گیری در شوروی و ایتالیا پا به عرصۀ تاریخ نهاد و هنوز نیز در کشورهایی مثل چین و کرۀ شمالی وجود دارد.
جشن صدسالگی حزب کمونیست چین
نظام تک‌حزبی فاشیستی برخلاف نظام تک‌حزبی سوسیالیستی، منکر وجود طبقات و مبارزۀ طبقاتی است و خود را نمایندۀ تمام ملت می‌داند و به جای ساختن جامعۀ بدون طبقات، می‌خواهد اتحاد ملی و یا اتحاد میان طبقات متضاد را برقرار کند.
با تمام اختلافاتی که میان نظام‌های تک‌حزبی سوسیالیستی و فاشیستی وجود دارد، این دو نظام در یک چیز مشترک‌اند که عبارت از فقدان امکان آزادی و فعالیت برای جمعیت‌ها و احزاب سیاسی، غیر از حزب رسمی و دولتی است.
نظام تک‌حزبی در واقع ریشه در آرای مارکس و انگلس دارد که در "مانیفست کمونیست" این ایده را مطرح کردند که دولت در جوامع سرمایه‌داری چیزی نیست جز کمیتۀ اجراییِ بورژوازی. یعنی یک طبقۀ حاکم داریم (بورژوازی) و دولت هم چیزی شبیه حزب بورژواها است.
دربارۀ تکثر حزبی در جوامع سرمایه‌داری قرن نوزدهم و حتی قرن بیستم، مارکسیست‌ها در مجموع معتقد بودند این تکثر مثل وجود دو یا چند فراکسیون در درون یک حزب واحد است؛ بنابراین از حیث نمایندگی منافع طبقات محروم جامعه، اصالت ندارد.
در جوامعی که تحزب در آن‌ها به یک سنت و رویۀ سیاسی بدل نشده و حزب‌هایی صوری و بی‌خاصیت با اعضای اندک‌شمار دارند و در مجموع هیچ حزبی نمایندۀ قدرتمند یک طبقۀ اجتماعی نیست، تکثر یا عدم تکثر بلوک‌های قدرت سیاسی، تا حدی نشانۀ عدم پذیرش یا پذیرش منطق نظام تک‌حزبی از سوی موسسان و گردانندگان آن نظام سیاسی است.
در بین متفکران ایرانی، علی شریعتی با طرح ایدۀ "شیعه یک حزب تمام" نشان داد عمیقا از لنین تاثیر گرفته و تکثر حزبی در میان شیعیان را قبول ندارد.
محمدرضاشاه نیز با تلاش ناکامش برای تک‌حزبی کردن نظام سیاسی از طریق خلق حزب "رستاخیز"، کوشید نمایندگان همۀ طبقات اجتماعی را در یک حزب گرد هم آورد و با نفی اختلافات طبقاتی و گوناگونی نیروهای اجتماعی در ایران، خودش را مظهر یک ملت متحد جلوه دهد.
در واقع باید گفت شریعتی از مارکسیسم و شاه از فاشیسم تاثیر پذیرفته بودند که چنان ایده‌هایی را مطرح کردند.
نظرات کاربران
لینک کوتاه: کپی لینک
7 علت تشنگی زیاد که شما را نگران خواهد کرد! حفرۀ مرموز مریخ به کجا راه دارد؟ (+عکس) ۵ جت جنگنده برتر شوروی در دوران جنگ سرد که خلبانان آمریکایی از آن ها وحشت داشتند (+عکس) علائم و علل گردش خون ضعیف قلعه‌نویی 26 بازیکن را به اردوی تیم ملی دعوت کرد؛ قلی‌زاده و عزت‌اللهی غایب «کره شمالی: بهشت مردم» (عکس) برنی سندرز : نتانیاهو به عنوان یک جنایتکار جنگی نباید به کنگره دعوت شود حمله رژیم صهیونیستی به بعلبک لبنان فرگوسن و الگری در کنار هم، نظاره‌گر نبرد دورتموند و رئال (+عکس) حملات سنگین روسیه به زیرساخت‌های اوکراین و قطعی سراسری برق سلب امتیاز از دارندگان سیم کارت های دارای بدهی یا بدون استفاده ممنوع شد سازمان رادیو و تلویزیون اسرائیل : اسرائیل با بررسی پایان جنگ برای آتش بس موافقت کرد پلیس فتا: مسدودسازی ۳۵ صفحه اینستاگرامی در اصفهان که اقدام به ترویج سبک زندگی غربی و انتشار محتوای نامناسب کرده بودند/ گردانندگان به مرجع قضائی معرفی شدند بیرانوند: بازیکنان ملی‌پوش با نصف پول پیشنهادی در پرسپولیس می‌مانند حسینی: جام آفسایدها مبارک پرسپولیس؛ استقلال قهرمان واقعی لیگ است
اخبار و تحلیل های ترکیه
وبگردی