ساخت 5 فرودگاه جدید

از 89 فرودگاه كشور، 54 فرودگاه با كاربري مسافري در مالكيت شركت فرودگاه‌هاست. اما به گفته مديرعامل شركت فرودگاه‌هاي كشور، تنها 3 فرودگاه حضرت امام(ره)، مهرآباد و مشهد قادر به تأمين هزينه‌هاي خود هستند. فرودگاه‌هايي نيز وجود دارد كه از آنها هيچ پروازي انجام نمي‌شود ولي براساس قوانين موجود، اين فرودگاه‌ها بايد باز باشند كه اين موضوع هزينه‌هاي زيادي به همراه دارد.

 

حدود چهار سال است كه شركت فرودگاه‌ها به صورت درآمد- هزينه‌اي اداره مي‌شود ولي عدم تحقق درآمدها مشكلاتي را براي اين شركت به وجود آورده است.سيداحمد مؤمني رخ از طلب‌هاي هنگفتي كه از بخش‌هاي مختلف دارد، مي‌گويد. در حال حاضر شركت‌هاي هواپيمايي 117 ميليارد تومان به اين شركت بدهكارند. از سوي ديگر، وزارت نفت بابت 2 درصد از محل فروش سوخت كه به شركت فرودگاه‌ها تعلق دارد، در حدود 4 ميليارد تومان بدهكار است.

 

به اعتقاد مديرعامل شركت فرودگاه‌ها، انباشت اين بدهي‌ها باعث شده است كه زمان اجراي پروژه‌هاي فرودگاهي افزايش يابد.

براساس برنامه‌ريزي‌هاي انجام شده، اين شركت بايد تا پايان سال جاري 40 پروژه عمراني نيمه تمام خود را كه 105 ميليارد تومان اعتبار مي‌خواهد را به بهره‌برداري برساند. همچنين در سفرهاي استاني دولت، 260 ميليارد تومان پروژه فرودگاهي تعريف شده است كه 60 ميليارد تومان از آن تأمين شده است ولي 200 ميليارد تومان ديگر باقي مانده است. ساخت 5 فرودگاه جديد، مهم‌ترين پروژه‌اي است كه در اين بخش تعريف شده است.

با توجه به غيراقتصادي بودن تعداد زيادي از فرودگاه‌هاي كشور، آيا ساخت فرودگاه جديد توجيه اقتصادي دارد؟

براساس معيارهايي كه سازمان هواپيمايي كشوري تعيين كرده است، فاصله دو فرودگاه نبايد از 200 كيلومتر بيشتر باشد. از اين رو پيگيري‌هاي زيادي از سوي نمايندگان مجلس و مقامات استاني براي ساخت فرودگاه‌هاي اضطراري كه در حوادث غيرمترقبه استفاده مي‌شود، در مرحله اول و سپس ساخت فرودگاه مسافري، انجام مي‌شود.

 

در حال حاضر براساس مصوبات سفرهاي استاني هيأت دولت، مطالعات ساخت فرودگاه‌هاي جديد بروجرد، سقز، آباده، شهيد مدرس و ماكو در دستور كار قرار گرفته است. از اين فرودگاه‌ها برخي مطالعات فاز اول و دوم را نيز پشت سر گذاشته‌اند.در جلساتي كه با نمايندگان مجلس برگزار مي‌شود، ما دلايل غير اقتصادي بودن اين فرودگاه‌ها را مطرح مي‌كنيم ولي نمايندگان به دليل حساسيتي كه در مورد حوزه انتخابيه خود دارند و همچنين توجيهات ديگري نظير كوهستاني بودن اين مناطق و لزوم احداث باند فرودگاهي امداد و نجات در مناطق صعب‌العبور بر ساخت اين فرودگاه‌ها اصرار دارند.

 

از مشكلاتي كه ساخت فرودگاه جديد براي شركت فرودگاه‌ها دارد، اين است كه پس از ساخت فرودگاه و تحويل آن به شركت براي بهره‌برداري، براساس امكانات مادي و انساني موجود اين فرودگاه‌ها تجهيز مي‌شوند ولي امكانات شركت به عنوان يك بنگاه درآمد- هزينه‌اي به قدري نيست كه بتوان تمام نيازهاي يك فرودگاه را تأمين كنيم. فرودگاهي كه در آن هيچ پروازي انجام نمي‌شود، بايد با حداقل امكانات در حالت آماده‌باش نگهداري شود و در مواقعي كه سانحه و حادثه‌اي در آن اتفاق مي‌افتد، شركت فرودگاه‌ها زير سؤال مي‌رود كه چرا امكانات به روز براي فرودگاه يادشده تأمين نشده است. در حالي كه در مطالعات و امكان سنجي يك فرودگاه مسئولان تنها باند و ساختمان‌هاي آن را در نظر مي‌گيرند ولي نكته مهم تأمين تجهيزات سخت‌‌افزاري و نرم‌‌افزاري و همچنين نيروي انساني متخصص است كه در هيچ طرح مطالعاتي ديده نمي‌شود اما عواقب آن برعهده ماست.

در كل كشور 89 فرودگاه وجود دارد كه 54 فرودگاه در مالكيت و مديريت شركت فرودگاه‌ها قرار دارد. مابقي فرودگاه‌ها نيز شامل فرودگاه‌هاي نظامي كه در برخي از آنها هواپيماهاي مسافري نيز نشست و برخاست مي‌كنند، مناطق آزاد و شركت ملي نفت مي‌شود. از 54 فرودگاه تحت مالكيت شركت، 8 فرودگاه بين‌المللي، 21 فرودگاه مرز هوايي و 25 فرودگاه براي پروازهاي صرفاً داخلي است. از مجموع 54 فرودگاه كشور، تنها فرودگاه‌هاي حضرت امام(ره)، مهر‌آباد و مشهد هزينه‌هاي جاري خود را تأمين مي‌كنند. ساير فرودگاه‌ها حتي براي تأمين هزينه‌هاي جاري خود به كمك مالي شركت نيازمندند. اميدواريم در صورتي كه طلب‌هاي شركت وصول شود، در سال 88، درآمد و هزينه فرودگاه‌هاي اصفهان و شيراز نيز برابر شود.

 

اين در حالي است كه اين دو فرودگاه به طور متوسط روزانه بين 30 تا 40 پرواز دارند ولي با اين وجود، درآمد آنها هزينه‌هايشان را نمي‌پوشاند. حال فرودگاه‌هايي وجود دارد كه در طول هفته تنها 3 پرواز دارند يا فرودگاه‌هايي كه اصلاً پرواز ندارند ولي شركت هزينه‌هاي جاري آنها را پرداخت مي‌كند. فرودگاه‌هاي اراك، جهرم، فساو زنجان از جمله فرودگاه‌هايي هستند كه هيچ‌گونه پروازي در آنها انجام نمي‌شود ولي براساس قوانين و استانداردها اين فرودگاه‌ها باز هستند و تمام هزينه‌هاي جاري و عمراني آنها پرداخت مي‌شود.

ما با مكاتباتي كه انجام مي‌دهيم، دلايل عدم نياز ساخت فرودگاه جديد را اعلام مي‌كنيم ولي همواره با پيگيري نمايندگان مجلس و مقامات استاني مواجه مي‌شويم. در سفرهاي استاني هيأت دولت بالغ بر 260 ميليارد تومان پروژه فرودگاه تعريف شده است در حالي كه در چهار سال گذشته تنها 60 ميليارد تومان از منابع داخلي شركت براي اجراي بخشي از اين پروژه‌ها تأمين شده است. بنابراين براي اجراي پروژه‌هايي كه در سفرهاي استاني و براساس درخواست مسئولان استاني تصويب شده است 200 ميليارد تومان اعتبار نياز داريم. اميدواريم با منظور شدن اين اعتبار در رديف‌هاي بودجه‌اي مشكل اعتباري اين بخش حل شود.

در حال حاضر فرودگاه‌هاي كشور ايمن هستند ولي براي انجام عمليات پروازي در اين فرودگاه‌ها به هواپيماهاي «طرح» نياز داريم. بر اين اساس براي انجام پروازهاي ايمن در فرودگاه‌هاي كوهستاني شركت‌هاي هواپيمايي بايد از هواپيماهايي استفاده كنند كه با شيب زياد و در شرايط سخت قابليت نشست و برخاست را داشته باشند. براي مثال هواپيماهاي پهن‌پيكر يا بدنه متوسط قابليت نشست و برخاست در تمام فرودگاه‌هاي كشور را ندارند و از اين رو بايد بنابر شرايط فرودگاه از هواپيماي مناسب استفاده كرد. شركت فرودگاه‌ها براي افزايش ايمني در فرودگاه‌هاي كوهستاني علاوه بر طولاني كردن باند سيستم‌هاي ILS در اين فرودگاه نصب كرده است. فرودگاه‌هاي سنندج، خرم‌آباد، بجنورد، ياسوج و ايلام از جمله اين فرودگاه‌ها هستند.

 

همچنين اجراي سيستم روشنايي و افزايش بُرد پوشش فركانسي برج مراقبت پرواز يكي ديگر از اقداماتي است كه براي ارتقاي ايمني در حال انجام است و تاكنون در فرودگاه‌هاي ياسوج و بجنورد اجرا شده است.

در فرودگاه‌هاي مهم كشور كه ترافيك پروازي زيادي دارند، براي جداسازي و شناسايي پروازها و ارائه سرويس‌هاي رادار، سيستم‌هاي راداري پيشرفته نصب شده است. در فرودگاه‌هاي بين‌المللي مهرآباد، حضرت امام(ره)، اصفهان، شيراز، مشهد و كيش سيستم رادار بسيار توانمندي نصب شده است كه اطلاعات اين رادارها به مركز كنترل پرواز نيز منتقل مي‌شود. در واقع اين رادارها به پوشش كريدورهاي هوايي كشور كمك مي‌كنند. با نصب رادارهاي ياد شده در فرودگاه‌هاي مهم كشور و پوشش راداري جداگانه كريدورهاي هوايي ايمني كامل پروازها در فضاي كشور برقرار شده است.

براي جذب سرمايه‌گذاران اقدامات زيادي انجام شده است ولي تاكنون سرمايه‌گذار بزرگي اعلام آمادگي نكرده است. البته سرمايه‌گذاران بسياري با ما وارد مذاكره شده‌اند ولي پس از طي مراحل مقدماتي و به دليل حاشيه سود پائين از ادامه كار منصرف مي‌شوند.

شرايط و امكانات سرمايه‌گذاري در پروژه‌هاي مختلف در پايگاه اينترنتي شركت فرودگاه‌ها نيز درج شده است.عمده سرمايه‌گذاري‌هايي كه تاكنون در بخش فرودگاهي انجام شده است براي ساخت پاركينگ‌هاي طبقاتي، غرفه‌هاي تجاري در سالن‌ها و از اين دست است. حتي به برخي از شركت‌هاي داخلي پيشنهاد ساخت مجتمع‌هاي رفاهي، تجاري و شهربازي در فرودگاه‌ها را ارائه كرديم كه متأسفانه با استقبال كمي مواجه شد. در راستاي واگذاري زمين به سرمايه‌گذاران نيز با روشي آسان و با قيمت كارشناسي دادگستري اقدام مي‌كنيم كه تاكنون پاسخ مثبتي نگرفته‌ايم.

طبق قانون 2 درصد از درآمدهاي فروش سوخت هواپيما توسط اداره كل سوختگيري هواپيمايي در فرودگاه‌ها متعلق به شركت فرودگاه‌هاست كه از اين محل بهسازي سطوح پروازي و پاركينگ‌ها انجام مي‌شود. معمولاً اين 2 درصد توسط اداره كل سوختگيري و وزارت نفت به ما پرداخت نمي‌شود كه تاكنون مقدار زيادي از آنها طلبكاريم. بنابراين در صورتي كه قيمت سوخت افزايش يابد، درآمدهاي شركت نيز به همان ميزان رشد مي‌كند.

ميزان اين 2 درصد در سال 5/1 ميليارد تومان مي‌شود كه بخشي از آن را به صورت اقساط از وزارت نفت دريافت مي‌كنيم و مابقي آن به پرداخت بدهي ايرلاين‌ها به اداره كل سوختگيري منوط مي‌شود. بر اين اساس اين 2 درصد به موقع به شركت فرودگاه‌ها پرداخت نمي‌شود. گفتني است در حدود 3 سال است كه وزارت نفت اين مبلغ را به جز بهمن 87 آن هم تنها حساب ايرلاين‌هاي خصوصي پرداخت نكرده است.

كل بدهي ايرلاين‌ها به شركت 117 ميليارد تومان است كه 60 ميليارد تومان آن از طريق واگذاري چك براي 4 سال آينده پرداخت شده است و مابقي آن نيز جزو بحث‌ها و جلسات هفتگي ما با آنهاست كه برخي اوقات به صورت علي‌الحساب پرداخت مي‌شود.شركت فرودگاه‌ها بابت خدماتي كه در فرودگاه به شركت‌هاي هواپيمايي ارائه مي‌كند، مبالغي دريافت مي‌كند. بموقع پرداخت نشدن اين بدهي باعث مي‌شود كه پروژه‌هاي شركت شامل بهسازي سطوح پروازي، توسعه ترمينال‌ها، توسعه پاركينگ‌ها، ساختمان‌هاي اداري و هزينه‌هاي جاري شركت فرودگاه‌ها به تعويق بيفتد. از اين رو پروژه‌هاي عمراني تحت تأثير اين بدهي قرار گرفته است.

تا پايان برنامه چهارم توسعه يعني اسفندماه سال جاري بايد 40 پروژه عمراني كه در 26 فرودگاه كشور در حال اجراست به اتمام برسد. اين 40 پروژه 105 ميليارد تومان اعتبار نياز دارد كه تاكنون 42 ميليارد تومان از آن پرداخت شده است و 63 ميليارد تومان مابقي بايد تا پايان سال 88 به پيمانكاران پرداخت شود تا پروژه‌هاي نيمه‌تمام فرودگاه تا پايان برنامه تكميل شود.

در واقع عدم تحقق درآمدهاي شركت باعث طولاني شدن پروژه‌هاي فرودگاهي مي‌شود. از جمله پروژه‌هاي مهمي كه موظفيم تا پايان سال به اتمام برسانيم، توسعه ترمينال فرودگاه‌هاي سنندج، اصفهان، اهواز، بيرجند، بندرعباس، رشت، شهركرد، شيراز، مشهد و لامرد است.

 

همچنين توسعه سطوح پروازي، باند فرودگاه و پاركينگ فرودگاه‌هاي بيرجند، رفسنجان، جيرفت، اروميه، اصفهان، تبريز، همدان و زاهدان از ديگر پروژه‌هاي اولويت‌داري است كه در حال حاضر پيمانكار روي اين پروژه‌ها مشغول كار است، ولي طبيعتاً وقتي اعتبار اين پروژه‌ها به‌موقع به پيمانكار پرداخت نمي‌شود، پيمانكار نيز سرعت لازم را در پيشرفت پروژه نخواهد داشت.علاوه بر اين، باند فرودگاه‌هاي همدان و بيرجند بايد تا پيش از پروازهاي حج تمتع به بهره‌برداري برسد.

 

فرودگاه اصفهان نيز كه فروگاه پشتيبان مهرآباد است، شبانه‌روز بايد هر دو باند آن آماده نشست و برخاست هواپيما باشد كه در حال حاضر روي باند آن عمليات بهسازي در حال انجام است كه بايد هرچه زودتر به اتمام برسد.پروژه‌هايي نيز كه در سال گذشته به بهره‌برداري رسيده، شامل 17 پروژه برج مراقبت فرودگاه رشت و بيرجند، باند 26 راست فرودگاه اصفهان، باند فرودگاه سنندج، ترمينال فرودگاه يزد و طبس و ترمينال حج فرودگاه بوشهر است كه موفق شديم پيش از آغاز سال جاري به اتمام برسانيم.

فرودگاه امام‌(ره) در سال گذشته از محل بودجه عمومي دولت 90 ميليارد تومان اعتبار داشت كه اين بودجه صرف اتمام بخشي از 37 پروژه نيمه‌تمام باقي‌مانده از فاز يك طرح توسعه اين فرودگاه شد. از 37 پروژه نيمه‌تمام فرودگاه امام‌(ره) تعدادي در هفته دولت سال‌جاري به اتمام رسيد و مابقي آن بر‌اساس برنامه‌ريزي‌ها قرار است تا پايان سال جاري به بهره‌برداري برسد.

بر پايه اين برنامه تا پايان سال 88 هيچ پروژه عمراني در قالب فاز يك طرح توسعه باقي نمي‌ماند.براي فاز دوم طرح توسعه اين فرودگاه نيز دولت مبلغ 100 ميليارد تومان اختصاص داده است كه با اين اعتبار مناقصه احداث باند جنوبي فرودگاه برگزار شده است و در حال حاضر پيمانكار آن مشغول كارهاي مطالعاتي طرح شده است. همچنين براي احداث ترمينال مسافرتي فاز دوم فرودگاه سرمايه‌گذار در حال انجام مطالعات اقتصادي پروژه است.

در بخش تجهيزات فرودگاهي و هوانوردي براي سال 88، 23 ميليارد تومان اعتبار پيش‌بيني شده است كه بسياري از مناقصه‌هاي آن برگزار شده است. اين مناقصه‌ها شامل خريد شش سيستم سوئيچينگ برج مراقبت پرواز، تجهيزات پشتيباني آتش‌نشاني، كف‌ساز فرودگاهي، تجهيزات كمك بازرسيXray و Gatway، دوربين‌هاي مداربسته، تجهيزات محو آثار لاستيك از روي سطوح پروازي و دستگاه‌هاي برف‌روب مي‌شود. مجموعه اين تجهيزات تا پايان برنامه چهارم بايد خريداري و مورد بهره‌برداري قرار گيرد كه تاكنون همان‌طوري كه گفته شد، بسياري از مناقصه آنها برگزار شده است.

هم‌اكنون كريدورهاي پروازي ايران به 102 كريدور رسيده است. اين كريدورها براي هواپيماهاي عبوري تحت پوشش رادار و ارتباطات كلامي خلبان و مركز كنترل پرواز است. خدمات بسياري در كريدورهاي هوايي به هواپيماهاي عبوري ارائه مي‌شود اما به‌واسطه بحران اقتصادي موجود و برخي از عوامل ديگر آمار پروازهاي عبوري رو به كاهش است. در سال جاري در كل جهان 9 درصد كاهش پرواز داشته‌ايم و 4/17 درصد در حمل بار كاهش داشته‌ايم. اين كاهش تحت تأثير عوامل مختلفي صورت گرفته است كه مهمترين آن بحران اقتصادي جهان و شيوع بيماري‌هاي واگيردار و عدم اطمينان به سرمايه‌گذاران در ساير كشورها بوده است. بر‌اساس آخرين گزارش ياتا ضريب اشغال صندلي از 74 به 71 درصد كاهش يافته است. آثار ناشي از اين بحران در صنعت هوانوردي جهان روي پروازهاي بين قاره‌اي بر فراز ايران نيز تأثير گذاشته است، به‌طوري كه در 3 ماهه گذشته نسبت به مدت مشابه سال قبل پروازهاي عبوري از آسمان كشور 5/4 درصد كاهش داشته كه اين مسئله روي درآمدهاي شركت فرودگاه‌ها تأثير منفي گذاشته است. درآمد شركت از پروازهاي عبوري سالانه بالغ بر 120 ميليارد تومان مي‌شود كه كاهش 5/4 درصدي پروازها اين درآمد را كاهش داده است.

در پروازهاي داخلي بر‌خلاف پروازهاي بين‌المللي افزايش داشته‌ايم. در 3 ماهه نخست سال جاري نسبت به مدت مشابه سال گذشته 20 درصد رشد داشته‌ايم. البته اين رشد در پروازهاي خارجي از ايران در همين مدت 6 درصد بوده است.

براي فرودگاه حضرت امام‌(ره) به‌عنوان بزرگترين فرودگاه كشور برنامه احداث يك كارگوترمينال داريم كه براي آن تجهيزاتي فراهم شده و سوله‌هاي آن نيز ساخته شده است. علاوه بر اين درخواست سرمايه‌گذاري از چند شركت فعال داخلي نيز شده است. همچنين براي فرودگاه مشهد نيز از ماه گذشته كار احداث كارگوترمينال آغاز شده است.اما اين نكته را نبايد فراموش كرد كه حمل و نقل هوايي بار در كشور رشد چنداني ندارد. بر‌اساس آمار موجود كل باري كه از طريق هوا در فرودگاه‌هاي كشور جابه‌جا شده است، 296 هزار تن بوده است كه رقم ناچيزي است، اما در مقابل كل مسافري كه در سال 87 در فرودگاه‌ها جابه‌جا شده‌اند، 7/31 ميليون مسافر بوده است. در مجموع بخش مسافري رو به افزايش است، ولي كارگو رشد چنداني ندارد.

 

كارگو به مناسبات اقتصادي منطقه‌اي و جهاني نيز بستگي دارد. البته طي چند سال اخير شركت‌هاي ماهان و ايران‌اير نسبت به افزايش ناوگان كارگوي خود اقدام كرده‌اند كه اين موضوع تأثير زيادي در اين بخش خواهد داشت. تجاري كه قصد جابه‌جايي كالايي را در زمان محدود دارند و امكانات را فراهم ببينند، نسبت به جابه‌جايي بار خود توسط هواپيما تشويق خواهند شد.

كل اعتباراتي كه براي سال جاري پيش‌بيني شده، 310 ميليارد تومان است. در سال گذشته اعتبارات ما 290 ميليارد تومان پيش‌بيني شده بود كه تا سقف 255 ميليارد تومان آن محقق شد كه تماماً هزينه پروژه‌هاي عمراني شد. حدود 5/42 ميليارد تومان به پيمانكاران بدهي داريم كه اين مسئله به دليل عدم وصول طلب ما از ايرلاين‌ها است.

تعرفه‌هاي فعلي فرودگاهي كه در حال حاضر از شركت‌هاي هواپيمايي اخذ مي‌شود، مربوط به سال 83 است كه در آن زمان شركت فرودگاه‌ها توسط بودجه دولتي اداره مي‌شد، ولي پس از آن كه شركت بر‌اساس درآمد - هزينه اداره مي‌شود، پائين بودن اين تعرفه‌ها براي شركت مشكل‌ساز شده است. هم‌اكنون تعرفه پرواز به مناطق محروم كشور 80 درصد تخفيف دارد. بر اين اساس هزينه‌هاي لندينگ فرودگاهي براي جنوب و شرق كشور 80 درصد تخفيف دارد و غرب كشور نيز شامل 60 درصد تخفيف مي‌شود. حتي پرواز از فرودگاه مهرآباد نيز داراي 20 درصد تخفيف است كه اين تخفيفات باعث مشكلات بودجه‌اي و كندي سرعت اجراي پروژه‌هاي فرودگاهي شده است. تاكنون چندين بار درخواست تغيير اين تعرفه‌ها را به دولت ارائه كرديم كه اميدواريم در‌خصوص كاهش اين تخفيفات اقدام مؤثري صورت گيرد.

 

منبع: روزنامه ایران