محسن خان جهانی که ساخت فیلمهای چون «صندلی 257»، «کلاه شیشهای»، «انتهای خیابان پاستور»، «گزارش یک بازپرس»، «آزادراه» را در سالهای اخیر در کارنامه فیلم سازیاش داشته است، بیشتر به عنوان مستندسازی که سراغ سوژههای داغ اجتماعی و سیاسی میرود،شناخته میشود.
این مستندساز در سالهای اخیر به بهانهی انتخابات مجلس شورای اسلامی و ریاست جمهوری، مستندهای ساخته است که در مقطع خود مورد بحث و بررسی قرار گرفتهاند، او در یک سال گذشته به بهانهی مذاکرات هستهای مشغول ساخت مستند «برد برد» بود،مستندی که برخلاف مستندهای قبلیاش از شیوهی گزارش گونه فاصله گرفته است و به نوعی یک مستند داستانی به حساب می آید و در آن تاثیر مذاکرات هستهای را در یک روستا روایت میکند.
مستند «برد برد» طی روز های یکشنبه 14 آذر ساعت 19 در جشنواره حقیقت رونمایی و به نمایش درخواهد آمد.
به بهانه رونمایی از مستند «برد برد» محسن خان جهانی در گفتوگو با خبرآنلاین از مستند جدیدش و دغدغههای ساخت آن گفت.
در چه مقطعی ایدهی ساخت «برد برد» به ذهنتان رسید؟
عید سال گذشته و در گیر و دار مذاکرات هستهای به روستای مادریام سفر کرده بودم که ایده ساخت این مستند با توجه به اتفاقاتی که در آنجا (روستای ماهنشان) افتاد به ذهنم رسید.
چه اتفاقاتی؟
به یاد دارم در اولین روزها ی عید نوروز به روال چند سال اخیر رئیس جمهور به مردم پیام تبریک سال نو میداد، این پیام موضوع مکالمه روستاییها شده بود که حالا خیلی وارد جزییات آن نمیشوم ولی در دل همین مکالمات بود که به ایده ساخت برد برد رسیدم که البته ترجیح میدهم خیلی تا رونمایی فیلم وارد جزییات فیلم نشوم.
یعنی ممکن بود اگر پارسال عید نوروز به روستای مادریتان نمیرفتید، این مستند هم ساخته نمیشد؟
بله خب شاید اساسا به گونه دیگری ساخته میشد، چون از ماهها قبل در پس ذهنم بود که با توجه به مذاکرات هستهای که آن روزها به شدت در زندگی مردم رسوخ کرده بود، مستندی بسازم، حالا شاید لوکیشن فیلمم تغییر میکرد، اما دلم میخواست از تاثیر این اتفاق بر بطن زندگی مردم و نوع رفتارشان یک مستند بسازم.
البته با توجه به کارنامهی کاریتان که ساخت مستندهای سیاسی را در هر مقطع خاص و به روز دنبال میکنید، رفتن سراغ این سوژه میتواند در ادامه ساختههای قبلیتان باشد، اما چرا این بار برخلاف فیلمهای قبلیتان،روایت داستانی را برای کارتان انتخاب کردید؟
سوژه اینگونه میطلبید. من برای تصویر کردن این موضوع باید ماجرا را به گونهای روایت میکردم که با طیف گستردهتری از علاقهمندان ارتباط برقرار کند. به هرحال انتخاب شیوه داستانی برای این مستند شاید به نوعی از سوی سوژه هم تحمیل شد و نمیتوانم آن را انکار کنم چون محور داستان این فیلم یک مرد روستایی است و قطعا سراغ این مرد روستایی رفتن، روایت جذاب تری را برای مخاطب میطلبد که در قالب داستان جواب میدهد.
با توجه به اینکه لوکیشن و آدمها،روستای مادریتان بود، کار را برایتان آسان تر میکرد؟
واقعیتاش اینگونه نیست. به نظرم وقتی به عنوان یک مستندساز که تو را میشناسند وارد یک فضای میشوی، از جهاتی کارها سختتر میشود، از جمله اینکه آدمهای شاید خیلی کار را جدی نگیرند و خود واقعی خودشان را نشان ندهند و به نوعی فیلم بازی کنند، بنابراین من سعی کردم آنها مرا به عنوان یک آشنا نبینند و بگونهای رفتار کردم که من یک فیلمسازم اما در عین حال مرا هم میشناسید که کار را برایشان در درجهی اول اولویت باشد.
با توجه به اینکه محور مستند «برد برد» تاثیر مذاکرات هستهای دردل یک روستاست، خودتان آن را مستندی سیاسی قلمداد میکنید؟
بهانه فیلم مذاکرات است باید فیلم را ببینید تا متوجه شوید، مذاکرات هستهای بهانهای است که داستان اصلی فیلم که واقعا انسانی است را روایت کنیم و حتی به قول یکی از دوستان روزنامهنگار که فیلم را دیده بود، مستند «برد برد» در ستایش صلح است و مفهوم انسانی دارد.
چقدر برای فیلمسازیتان در عرصهی مستند برنامه ریزی دارید، منظورم این است که مثلا برنامهریزی دارید که فیلم بعدیتان چه باشد؟
نه اینگونه نیست که برنامهریزی خاصی داشته باشم. همیشه خودم را در دل سوژهها دیدهام. یعنی اینکه به یک باره دیدم سوژهای که مرا به خود جلب کرده است، مقابل دوربینم هست بنابراین در دل سوژه خودم را دیدم و خیلی با حساب و کتابهای عجیب و غریب سراغاش نرفتم.
حالا برویم سراغ یک سوال کلیتر،حال سینمای مستند ایران خوب است؟
به نظرم سینمای مستند ایران در حال پوستاندازی است و نسل جدیدی در راه هستند که امسال شاهد نمایش فیلمهایشان در جشنواره سینما حقیقت هستیم. و از سوی دیگر امسال شاهد بودیم سینمای مستند ایران در عرصه جهانی توانست موفقیتهایی را به همراه داشته باشد حتی جلوتر از سینمای بلند داستانی!
فیلم «رویاهای دم صبح» مهرداد اسکویی اغلب جوایز معتبر سینمای مستند دنیا را گرفت و باید از همین جا به او دست مریزاد گفت. به نظر من با این جایزهها توانست به دنیا بفهماند سینمای مستند ایران هم حرفی برای گفتن در عرصه جهانی دارد.
برنامهریزی برای نمایش «برد برد» در عرصههای جهانی دارید؟
دوستان مرکز گسترش یعنی بخش بینالملل آن در تدارک حضورهای جهانی این فیلم هستند، ولی امیدوارم با توجه به سوژه اصلی این فیلم که در ستایش صلح است، بتواند در عرصههای جهانی حضور موثری داشته باشد.