اگر خودتان تجربه نکرده باشید، حتما در میان اطرافیان کسانی بودند که گوشی، تبلت یا لپ‌تاپ‌شان به سرقت رفته باشد. اما شاید با یک راه‌حل جدید احتمال پیدا شدن آن‌ها بیشتر شود.

مجله مهر؛ «گوشیم رو دزد بُرده» «ای بابا، چطور؟» «توی دستم بود، داشتم از ماشین پیاده می‌شدم و یه موتوری...»

این داستان آشنایی است، حتی اگر برای خودمان اتفاق نیفتاده باشد، حتما کسانی را دیده‌ایم که این دیالوگ‌ها را گفته‌اند و در غم از دست دادن این وسیله‌های دیجیتال با ارزش نشسته‌اند! خوش‌شانس‌های‌شان با مراجعه به پلیس و بعد از چندین ماه پیگیری شاید و شاید بتوانند وسیله شان را پیدا کنند، البته این در ارتباط با موبایل است، دزدی دوربین‌های دیجیتال که قطعا یکی از بزرگترین کابوس‌های هر عکاسی است، معمولا پایان خوشی ندارد، یا لپ‌تاپ‌ها و بسیاری از این وسیله‌ها سر از اوراق فروشی‌ها در می‌آورند و تمام می‌شوند.

اما سال گذشته یکی از کسانی‌که لپ‌تاپ هایش را در جریان یک دزدی از دست می‌هد و برای یافتن آن‌ها هیچ مرجع اینترنتی و جمعی پیدا نمی‌کند، به فکر می‌افتد که چقدر خوب می‌شد سامانه‌ای برای ثبت کالاهای مسروقه وجود داشت تا امکان خرید و فروش آن‌ها در بازارهای دیگر به حداقل برسد.

«سامانه همیاب۲۴» با همین ایده شکل گرفت، یک بستر اطلاع‌رسانی برای انواع کالاهای دیجیتال گم شده، پیدا شده و همچنین محلی برای بررسی رایگان صحت کالای دیجیتال. (http://www.hamyab24.com)

بهروز فتح‌آبادی، مدیر توسعه این سامانه است، او در این‌باره توضیح می‌دهد: «ایده اولیه بعد از دزدیده شدن لپ‌تاپ‌های همکارم به وجود آمد و وقتی محلی برای ثبت دزدیده شدن این کالا وجود نداشت، این سامانه هم شکل گرفت، سامانه‌ای که کمک می‌کند فرد دیگری کالای دزدیده شده را خریداری نکند. این ایده در اردیبهشت سال ۹۴ به عنوان ایده برتر در رویدادکسب و کار ایران انتخاب شد و از همان زمان هم فعالیت خودش را آغاز کرده است. البته به ایده اولیه جزئیات مختلفی اضافه شد تا به چیزی که الان هست، رسید. ما تیم ۱۷ نفره‌ای از کارآفرینان هستیم که به عنوان شرکت دانش بنیان شناخته می‌شویم و در پارک علم و فناوری خراسان مستقر هستیم.»

او در ادامه به بخش‌های مختلفی که در سامانه وجود دارد، اشاره می‌کند و می‌گوید: «این سامانه چند بخش مجزا دارد؛ یک قسمت جست و جوی رایگان برای فروشگاه‌ها و ابزار مختلف است یعنی کسی که می‌خواهد کالای دیجیتال دست دوم را خریداری کند، شماره سریال همان دستگاه را در سامانه وارد می‌کند که بداند آیا این دستگاه در لیست کالاهای مسروقه ثبت شده یا خیر.

قسمت دوم ثبت و ردیابی کالای دیجیتال است، یعنی زمانی که یکی از ابزارهای دیجیتال شما دزدیده شده، شما وارد سامانه می‌شوید و مشخصات کالا از جمله شماره سریالی که روی جعبه آن‌ها وجود دارد را در سامانه ثبت می‌کنید، در این صورت خرید و فروش آن در همه فروشگاه‌ها ممنوع می‌شود و فروشگاه‌ها هم از خرید آن‌ها امتناع می‌کنند. در این قسمت مالباخته می‌تواند مژدگانی را برای یابنده در نظر بگیرد و به این شکل صاحبان فروشگاه‌ها ترغیب می‌شوند جنس را تحویل صاحب بدهند. همچنین برای کالاهایی که قابلیت نصب سیم‌کارت دارند؛ مانند موبایل و تبلت، از طریق اپراتور مخابراتی ردیابی صورت می‌گیرد، یعنی در مدت زمان دو ماه هر پنج روز یک‌بار جست و جو انجام می‌شود و در اولین استفاده از سیم‌کارت ردیابی صورت می‌گیرد و مالباخته می‌تواند از طریق مراجع قضایی برای یافتن وسیله اقدام کند.»

این مدیر ادامه می‌دهد: «بخش دیگری در سامانه با عنوان «کالای پیدا شده» وجود دارد، مردم کالای دیجیتالی را پیدا می‌کردند و می‌خواهند خودشان به دست صاحبان آن‌ها برسانند که در این شرایط هم هیچ بستری برای این‌کار وجود نداشت، اما حالا می‌توانند به صورت رایگان کالا را در سامانه ثبت کنند، بعد از این کار اگر شماره سریال مشابه آن در سایت وجود داشته باشد یا بعدا ثبت شود، سیستم به صورت خودکار شماره تلفن یابنده را برای مالباخته ارسال می‌کند؛ این سیستم بیشتر در سازمان‌هایی مانند قطار شهری، شهرداری، اماکن زیارتی و به طور کلی مکان‌هایی که احتمال گم شدن این اشیا بالا است، کاربرد دارد.»

یکی دیگر از بخش‌های این سامانه «بیمه کالای نو» است، فتح‌آبادی در معرفی آن این‌طور توضیح می‌دهد: «در این بخش پروفایلی در اختیار شما قرار داده می‌شود تا مشخصات کالایی که خریداری کرده‌اید را در آن ثبت و نگه ‌دارید، اتفاق افتاده که خیلی‌ها برای گزارش دزدی کالای خود به پلیس مراجعه کردند و گفتند کالای ما دزدیده شده، وقتی پلیس شماره سریال ابزار را می‌خواست آن را نداشتند،این اتفاق مخصوصا با توجه به خانه‌های امروزی معمولا جایی برای نگه داشتن جعبه‌های وسیله‌ها ندارند، بسیار شنیده می‌شود، از همین رو در این قسمت سایت فرد می‌تواند اطلاعات کالای خودش را به صورت دسته‌بندی شده نگه‌داری کند و در زمان نیاز با مراجعه به سایت بتواند به همه‌شان دسترسی داشته باشد.»

او می‌گوید که بیشترین قسمتی که در سامانه مورد استفاده قرار می‌گیرد، فروشگاه‌هاست، اما بخش ثبت کالای گم شده هم معمولا مراجعان زیادی دارد، فتح‌آبادی توضیح می‌دهد: «همچنین در یک ماه گذشته در حدود ۳۵ درصد از کالاهای مسروقه به صاحبانش بازگردانده شده است، آن مقداری که پیدا نمی‌شوند، ممکن است برای فروش به فروشگاهی مراجعه نکرده باشند، یا برای مثال کالایی مانند موبایل را اصلا روشن نکرده‌اند که سیم‌کارت روی آن نصب شود. چون معمولا دزدها بعد از ۴۰-۴۵ روز که تصور می‌کنند صاحب آن از جست و جو خسته شده و بعد به دنبال فروش وسیله‌ها می‌افتند.»

کسب درآمد این کارآفرینان از همین سامانه است، با این‌حال تمام قسمت‌های سامانه رایگان است، به جز در قسمتی که قرار اطلاع‌رسانی و ردیابی کالا صورت بگیرد، که باید هزینه‌هایی را پرداخت شود، برای اطلاع‌رسانی ۸ هزار و ۴۰۰ تومان و برای ردیابی در مدت زمان دو ماه ۱۱ هزار تومان.

اما بیشترین هزینه‌هایی که می‌پردازند، تبلیغات در جهت فرهنگ‌سازی استفاده از این سامانه است، فتح‌آبادی توضیح می‌دهد: «ما به دنبال راه‌اندازی «کمپین نه به خرید کالای دیجیتال سرقت شده» هستیم، می‌خواهیم فرهنگ‌سازی شود، چون هرچه بازار این سامانه بزرگتر شود، بازار ابزار سرقتی کوچک‌تر می‌شود. مشابه این سامانه را هم در کشور نداشتیم و جالب است بدانید که برخی کالاهای دیجیتال مانند هارد اکسترنال یا دوربین دیجیتال خیلی بررسی نمی‌شوند، اما با ثبت در این سامانه، احتمال پیدا کردن‌شان خیلی بالا می‌رود.»

آن‌هایی که کالاهای‌شان را پیدا کرده‌اند، از سامانه تشکر کرده‌اند و همین انگیزه گروه را بیشتر هم کرده است، اما به گفته این مدیر توسعه به تازگی و با به وجود آمدن فروشگاه‌های اینترنتی احتمال خرید کالاهای دزدی توسط مردم عادی بالا رفته و توضیح می‌دهد: «در تازه‌ترین اتفاقی که در این زمینه افتاده، کسانی که می‌خواسته گوشی را معاوضه کند، سر قرار رفتند و همه وسیله‌های گوشی را هم با خودشان بُردند، اما فرد دیگر دزد بوده و با چاقو کشی، همه وسیله‌های موبایل را با خودش برده است. در این صورت با ثبت وسیله‌های دست دوم می‌توان از واقعی بودن خرید و فروش‌ها باخبر شد. در حقیقت مهم‌ترین موضوع به فرهنگ‌سازی برمی‌گردد، این‌که مردم عادی از سامانه استفاده و قبل از خرید ابزار دست دوم سری به این سامانه بزنند و وسیله مورد نظر را چک کنند.»

تماشاخانه