در ژاپن دهه 90 میلادی، شرکت مخابراتی NTT DoCoMo به‌دنبال یافتن راهی برای جلب توجه نوجوانان به سرویس پیجر خود بود که یکی از کارمندان به اسم کوریتا ایده استفاده از تصویرهای ساده به متن را مطرح کرد و خود با کاغذ و مداد شروع به کشیدن طرح‌های اولیه کرد.

فرهنگ لغت آکسفورد، واژه سال را معرفی کرده است؛ واژه‌ای که نمی‌توانید آن را تلفظ کنید؛ چون هیچ حروف الفبایی ندارد؛ تنها دو جفت چشم و ابرو، دهانی باز و خندان و چشمانی پر از اشک. لقب واژه سال به اموجی «اشک شوق» تعلق گرفته است.

تصویر موجی به نام اموجی

این شکلک‌ها در سال‌های اخیر و با گسترش استفاده از شبکه‌های اجتماعی، آن قدر در زندگی ما جا باز کرده‌اند که حالا عضوی از خانواده واژه‌ها محسوب ‌شده و در مکالمات کتبی روزانه ما با دوستان و آشنایان در فضای مجازی بارها تکرار می‌شود.

اما آیا واقعا می‌توان یک شکلک را واژه تلقی کرد؟ چه چیزی مسئولان فرهنگ لغت آکسفورد را متقاعد کرده که یک شکلک را به‌عنوان واژه سال برگزینند؟

اموجی‌ها به‌ جای کلمات

آیا این فرهنگ لغت مشهور به‌دنبال عوض کردن معنای واژه است؟ کاسپر گراسول، رئیس مجموعه فرهنگ لغت آکسفورد که ناظر و سرپرست گروهی است که این انتخاب را انجام داده‌اند با خنده به این سوال خبرنگار گاردین پاسخ می‌دهد:

«وقتی به سال گذشته از نظر زبان و ارتباطات نگاه می‌کنیم بزرگ‌ترین نقش را در زبان نوشتاری، کلمه‌ها به‌عهده نداشتند.

بلکه اموجی‌ها بودند.» او هیلاری کلینتون را مثال می‌زند که در صفحه توییتر خود از دانشجویان خواسته بود نظرشان را درباره سطح رضایت خود از وام‌های دانشجویی در سه اموجی بیان کنند یا رمان مشهور «موبی دیک» که در نسخه جدید خود به زبان اموجی برگردانده شده و حتی نام کتاب هم به اموجی دیک عوض شده است.

رمان «آلیس در سرزمین عجایب» هم دستخوش همین تغییر شده است؛ در نسخه جدید بیش از 250 هزار اموجی به‌کار رفته است.

تی‌آر ریچموند نویسنده کتاب «چیزهایی که او به جا گذاشت، رمانی بر پایه پیامک‌ها، وبلاگ‌ها و پست‌های فیسبوک» می‌گوید: اموجی‌ها در قلب هر زبانی راه پیدا کرده‌ است.

گراسول اضافه می‌کند: «این حقیقت که در قرن 21 یعنی عصر ارتباطات دیجیتال، زبان انگلیسی به تنهایی کارآمد نیست.

در این تغییر بزرگ موثر بوده است.» تا همین چند وقت پیش، گراسول 44 ساله هیچگاه از اموجی‌ها استفاده نمی‌کرد، چون می‌ترسید مثل کسی که به زور قصد ورود به دنیای نوجوانان و جوانان را دارد دیده شود، اما امسال نقطه عطفی بود و موضوع فراتر از نوجوانان و جوانان است.

حالا او نه‌تنها از اموجی‌ها استفاده می‌کند، بلکه به علت همنام بودن با کارتون معروف «کاسپر روح مهربان» شکلک روح، اموجی مورد علاقه اوست.

تغییر زبان ارتباطات

شاید سه یا چهار سال پیش، این اعلامیه فرهنگ لغت آکسفورد بسیار عجیب و غیرقابل پذیرش بود، اما حالا یک بازتاب منطقی از تغییر زبان ارتباطات به نظر می‌آید.

براساس آمار 76 درصد بزرگسالان انگلیس گوشی‌های هوشمند دارند که از این تعداد 80 تا 90 درصد‌ از اموجی‌ها در پیام‌های روزمره خود استفاده می‌کنند.

در سراسر جهان روزانه 6 میلیارد اموجی فرستاده می‌شود و شکلک اشک شوق که 20 و 17 درصد این رقم را به ترتیب در انگلیس و آمریکا تشکیل می‌دهد، پرطرفدارترین آنهاست.

سبقت گرفتن این اموجی از رقیب خود ـ یعنی شکلک لبخند‌ ـ می‌تواند به این معنی باشد که افراد به شکلک‌هایی که بیشتر در آنها مبالغه، شوخی و کنایه باشد گرایش پیدا کرده‌اند یا این که این اموجی‌ها سطح ابراز احساسات افراد را هم تغییر داده است.

اگر تا به حال خودتان هم از این اموجی‌ها نفرستاده‌اید، بدون شک از افراد دیگر چند اموجی گرفته‌اید.

اکرم که 32 سال دارد و اموجی‌های محبوبش روح و خنده است، دلیل استفاده از این شکلک‌ها را این گونه توضیح می‌دهد:

«اموجی‌ها بامزه هستند، ضمن این‌که نمی‌توانیم شوخی یا جدی بودن حرف‌هایمان را تایپ کنیم، ولی با این شکلک‌ها منظورمان به طرف مقابل بهتر منتقل می‌شود.» او معتقد است این شکلک‌ها و استیکرها از سوءتفاهم جلوگیری می‌کند:

«اگر بخواهم چیزی را به شوخی بگویم و بدون استیکر بفرستم، ممکن است طرف مقابل فکر کند جدی است و ناراحت شود، این ماجرا چند بار برای من پیش آمده است.»

رعنا 25 ساله نیز درباره اموجی‌ها نظری مشابه دارد و اضافه می‌کند این شکلک‌ها گاهی جور سکوت زجرآوری را می‌کشند که چیزی برای جواب طرف مقابل نداریم.

فرهنگ لغات اموجی‌ها

جالب است بدانید اموجی‌ها، فرهنگ لغت آکسفورد مخصوص به خودشان را هم دارند که به آن یونی‌کد می‌گویند؛ یک کنسرسیوم مستقر در کالیفرنیا که سیستم‌های عامل مختلف را پشتیبانی می‌کند.

تا الان 1282 اموجی در این فرهنگ لغت ثبت شده که بیشتر سیستم‌های عامل فقط می‌توانند 800 نوع از آنها را به شما نشان دهند.

هرکس می‌تواند اموجی جدیدی را پیشنهاد بدهد. کافی است درخواست خود را به همراه دلیل و منطق به یونی‌کد عرضه کنید.

کمیته فناوری یونی‌کد در یک فرآیند حدود دو ساله درخواست‌ها و پیشنهادها را بررسی و اموجی‌های جدید را ارائه می‌کند. اموجی‌های نژادها و رنگ‌های پوست متفاوت نتیجه همین پیشنهادهاست.

زبانی جدید

اما اموجی‌ها تا کجا می‌توانند از حق خود به‌عنوان یک زبان جدید دفاع کنند؟ خیلی‌ها فکر می‌کنند این شکلک‌ها یک گام به عقب است، اما اوانس، پروفسور زبان‌شناسی دانشگاه بانگور این نظریه را کج‌فهمی روابط انسانی می‌داند.

اتفاقا تصویرها با آزادی بیشتر و قید و بندهای کمتر از زبان محاوره، پیچیدگی بیشتری دارد. هرکسی می‌تواند لغت جدیدی اختراع و از آن استفاده کند؛ اما اموجی‌ها با وجود فرآیند و انتخاب وسواسی یونی‌کد، زبانی محدود است.

اوانس اضافه می‌کند اموجی‌ها زبانی متفاوت هستند، به شکلی مصنوعی ساخته شده‌، آن راه درازی را که دیگر زبان‌ها طی کرده‌اند پشت سر نگذاشته‌اند و بدون هیچ نکته و قواعد دستور زبانی هستند. آنها تنها با همان قانون‌های زبان گفتاری سروکار دارند.

اهمیت اموجی چیست؟ شاید با یک مثال بتوان آن را توضیح داد. اوانس جمله «دوستت دارم» را می‌گوید، کمی صبر و دوباره جمله‌اش را تکرار می‌کند. بعد از شنیدن جمله اول فکر می‌کنیم

مخاطب‌مان واقعا از ته دل آن را بیان کرده، ولی بعد از بار دوم جمله به علت تکرار، معنای خود را از دست می‌دهد. اینجاست که اموجی‌ها به کار می‌آید و جای جمله دوم را به جای کلمات با نشانه‌هایی دیجیتال پر می‌کند.

راهی برای کنار آمدن با وقت و فضای محدود که به دیگران نشان دهید حداقل از نظر دیجیتال لبخند به لب دارید، گرچه ممکن است در واقعیت آن‌قدرها هم سرحال نباشید.

ماجرا را از زاویه دیگری نیز می‌توان دید. حمید که بسیار کم از اموجی استفاده می‌کند، درباره دلیل بی‌رغبتی خود می‌گوید: «اموجی‌ها همه چیز را بیشتر از آن چیزی که هست نشان می‌دهد‌؛ یعنی همه چیز را مصنوعی و غیرواقعی می‌کند و حس را به چند شکل تقلیل می‌دهد.

از طرف دیگر، تصور کنید شکلک ناراحتی و خوشحالی را ارسال می‌کنید، ولی حس واقعی شما اینها نیست و فقط دارید تظاهر می‌کنید‌؛ تظاهری که در دنیای واقعی بسیار سخت‌تر است.»

با وجود این، حمید معتقد است وقتی در فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی هستی، گاهی ناچاری از منطق زبانی این فضا پیروی کنی و این زبان به ابزار ارتباط بین آدم‌ها تبدیل شده است.

آینده

مثل هر زبان دیگری، اموجی‌ها هم در حال تحولند، نه‌تنها در شکل‌های دوبعدی گوناگونی که ارائه می‌دهند، بلکه در نحوه استفاده کاربران از آنها.

گراسول، رئیس سیستم فرهنگ لغت آکسفورد معتقد است: «اموجی‌ها ظریف و انعطاف‌پذیرند. آنها برای افراد مختلف معنای گوناگونی می‌دهد.

ممکن است حتی شکلک بادمجان برای من و شما هر کدام به یک معنا باشد. جذاب‌ترین ویژگی‌شان این است که ما از اموجی‌ها کمک می‌گیریم تا داستان‌ها و تجربیات پیچیده‌مان را به زبانی ساده و روان بگوییم. شاید روزی بیاید که زبان اموجی‌ها به زبانی فراگیر و قابل فهم برای همه تبدیل شود.»

اموجی‌ها چگونه به دنیا آمدند؟

اولین اموجی‌ها در ابعاد 12 در 12 پیکسل با الهام از مانگا، شخصیت محبوب چینی و بسیار ساده‌تر و ابتدایی‌تر از اموجی‌های پر‌رنگ و لعاب امروزی بودند.

176 شکلک اولیه کوریتا از احساسات افراد به‌عنوان الگویی برای نسل‌های پیچیده‌تر این خانواده مورد استفاده قرار گرفتند.

اموجی‌ها ابتدا یک پدیده ژاپنی بودند. اولین آیفون که سال 2007 عرضه شد، شامل یک صفحه کلید اموجی فقط برای کاربران ژاپنی بود.

بعد از این‌که کاربران آمریکایی با دانلود یک برنامه زبان ژاپنی قادر به استفاده از این صفحه کلید شدند، اپل سرانجام سال 2011 نسخه همگانی این صفحه کلید را برای تمام کاربران خود در سراسر دنیا عرضه کرد.

منبع: جام جم کلیک

تماشاخانه