دیجیاتو - ایثار، گذشت و فداکاری، همه و همه صفاتی هستند که بیشتر از هر
موجود دیگری، مادران شایستگی دریافتش را دارند. اما بعضا می توانیم نمود
چنین صفاتی را در حیات وحش هم مشاهده کنیم و شاید در برخی مواقع، جانوران
دیگر حتی انسان را نیز پشت سر بگذارند.
گونه ای از جانوران که تحت
عنوان پیچیده بالان از آنها یاد می شود یکی از انواع این موجودات هستند.
این انگل کوچک با صبوری تمام، موجودی را در بدن خود پرورش می دهد که از
درون او را خورده و عاقبت از پای در می آوردش.
نوزدان
این انگل در بدن مادر خود رشد می یابند و عاقبت با شکافتن بدن مادر زنده
خود پا به این جهان می گذارند. ۶۰۰ گونه مختلف از این پیچیده بال در طبیعت
شناسایی شده اند و پژوهشگران آنها را در زمره باهوش ترین و البته بی رحم
ترین موجودات جای داده اند.
اما برخلاف دیگر انگل ها، این موجودات
تمایلی به زنده نگه داشتن میزان خود ندارند و پس از استفاده و شاید بهتر
باشد که بگوییم سوء استفاده، بدن میزبان را در هم دریده و چنان جراحاتی را
در آن باقی می گذارند که هیچ شانسی برای خوب شدن ندارند.
چرخه حیات
این موجود نیز در نوع خود در زمره عجیب ترین ها و پیچیده ترین ها در میان
انگل های دیگر محسوب می شود. اوضاع برای گونه های نر و ماده این پیچیده بال
متفاوت است؛ نرها همانطور هستند که انتظارش را دارید، بال ها، آنتن،
آرواره و چشمان زیبا و البته درشتی دارند.
اما ماده ها چطور؟ به
گفته Jeyaraney Kathirithamby حشره شناس دانشگاه آکسفورد، گونه های ماده
چندان هم زیبا نیستند و بیشتر شبیه به کیسه ای از تخم نوزاد به نظر می آیند
و باید بگوییم که هیچگونه اغراقی در مورد آنها صورت نگرفته است.
در
واقع گونه های ماده، هیچ چیزی ندارند، نه خبری از آنتن در آنها هست و نه
هیچ چشمی! این موجودات حتی اندام های دهانی هم ندارند و تقریبا تمامی طول
حیاتشان به میزبانی می گذرد و در اصل می توان گفت که یک بدن تخم مرغی شکل
از بافت و نسوج هستند.
اما این موجودات یک اندام بسیار مهم دارند و
آن لوله رحمی است که از طریق آن عمل تولید مثل و پرورش نوزداران را انجام
می دهند و از آن پس میزبان نوزادان خود می شوند.
اما نکته ای که
باید در نظر گرفته شود این است که گونه های نر این جاندار بلافاصله پس از
خارج از شدن از بدن مادر به دنبال جفت خود نمی گردند و در عوض پرورش آنها
فرایندی پیچیده را طی می کند.
زمانی که لاروها از بدن مادر خارج می
شوند نمی توان جنسیت آنها را تشخیص داد اما پس از آنکه این لاروها بزرگ تر
شدند و میزبان بعدی شان را انتخاب کردند می توانید این مساله را تشخیص دهید
چراکه گونه های نر، موجودات کاملا متفاوتی را به عنوان میزبانی خود بر می
گزینند.
برای نمونه، گونه های نر، ممکن است که صرفا به مورچه ها یا
زنبورهای عسل حجوم ببرند، در حالی که گونه های ماده صرفا ملخ ها را برای
زندگی انتخاب می کنند.
Kathirithamby
می گوید که هیچگاه جنسیت اشتباهی را در یک میزبان مشخص پیدا نکرده و این
مساله می تواند حاکی از آن باشد که در اصل این محیط است که جنسیت نهایی این
انگل را معین می کند و از این پدیده تحت عنوان تعیین محیطی جنسیتی یاد می
گردد.
این مساله در مورد خزنده ها نیز صادق است و جنسبت آنها با
توجه به دمای محیط مشخص می گردد. اما لاروها، درست در حالی که میزبان
بیچاره در حال خزیدن یا پرواز کردن است به صورت دسته ای از بدن مادر بیرون
می آیند و به کابوسی وحشتناک برای مورچه ها یا کندوی زنبورها بدل می شوند.
با
این همه، رسیدن به لانه این حشرات نیز کار چندان آسانی برای چنین موجودات
کوچکی نیست. این موجودات پا دارند، پس می توانند حرکت کنند اما به جای آنکه
خودشان راهی لانه میزبان شوند، به بدن یکی از اعضای بزرگسال لانه می چسبند
و به آنجا راه می یابند.
Kathirithamby می گوید: این موجودات در
اصل باید از طریق یک کارگر (مورچه یا زنبور) به داخل لانه حمل شوند و پس از
وارد شدن، خود را به تخم ها یا لاروهای میزبان می رسانند.
اما عجیب
تر اینکه، وقتی انگل پس از دو روز، خود را به لاروها می رساند، هیچ ردی را
از خود بر جای نمی گذارد و احتمالا برای این کار از نوعی آنزیم بهره می
گیرند که پوست میزبان را حل می کنند، اما این مساله که چگونه بدون بر جای
گذاشتن هیچ ردی این کار را انجام می دهند هنوز مشخص نشده.
نکته دیگر
اینکه، زمانی که انگل کوچک به داخل بدن میزبان می رسد و به نر تبدیل می
شود، به لارو امکان می دهد که رشد کرده و به بزرگسالی برسد اما لارو بیچاره
نمی داند که مرگی وحشتناک انتظارش را می کشد.
بسیار وحشتناک است
چراکه به طور طبیعی سیستم ایمنی بدن حشره نوعی کپسول را در اطراف اجسام
خارجی درون بدن خود ایجاد می کند اما مشاهدات Kathirithamby هیچگاه چنین
مساله ای را در مورد این پیچیده بال نشان نمی دهد.
ظاهرا این انگل ها خود را در لایه داخلی پوسته بیرونی جانور می پیچند و از این طریق مانع از آن می شوند که لارو آنها را شناسایی کند.
به
این ترتیت پیچیده بال نر، در داخل ارابه کوچکی که آن را حمل می کند بزرگ و
بزرگ تر می شود. اما این انگل ها به میزبان خود نیاز دارند چون باید زنده
بمانند و حرکت کنند و راحت تر در اکوسیستم متفرق شوند.
علیرغم آنکه تقریبا تمام فضای شکمی میزبان از طریق این انگل اشغال می شود، باز هم میزبان می تواند حرکت کند و زنده بماند.
زمانی
که انگل احساس کرد دیگر برای تولید مثل آماده است، بدن مورچه یا زنبور
میزبان را شکافته و به دنبال یافتن جفت ماده خود به آسمان پرواز می کند و
پوسته ای تهی و مجروح از میزبان خود را بر جای می گذارد.
انگل بالغ
پس از این مرحله نه غذا می خورد و نه می خوابد، در حقیقت این موجود تنها
برای سه الی شش ساعت دیگر زنده خواهد بود و به همین دلیل لازم است که در
کوتاه ترین زمان ممکن جفت خود را بیابد و پس از آن نابود خواهد شد.
اما
نحوه رشد گونه های ماده این جانور اندکی متفاوت است. همانطور که گفته شد،
لاروهایی که قرار است جنسیت نر داشته باشند به بدن جانوران دیگر می چسبند و
راهی آشیانه آنها می شوند، این در حالی است که کم آنطرف تر از مادر خود
لانه گزینی می کنند و همان دوره وحشتناک قبلی را از سر می گیرند.
این
موجودات زنده تفاوت زیادی با انگل های دیگر دارند؛ آنها به مورچه ها حمله
کرده، به مغز آنها می چسبند، سرشان را خالی می کنند و زندگی شیرین خود را
ادامه می دهند، اما آنچه که در اصل این موجودات را از انگل های دیگر متمایز
می کند، استراتژی های متفاوت و نحوه تعیین جنسیت آنهاست.
نکته
دیگری که باید در مورد این جانوران به آن اشاره گردد عمر بالایشان است.
پژوهشگران موفق شده اند که گونه های یخ زده این جانداران را با صد میلیون
سال قدمت پیدا کنند و تا زمانی که حال و روز میزبانشان خوب باشد، ترجیح می
دهند که در بدن آن باقی بمانند.