گزارش خبرنگار آمریکایی از سفر به ایران: داستان 2 ایرانی در دو طرف سفارت سابق آمریکا

" استیو اینسکیپ " خبرنگار رادیو ملی آمریکا (NPR) از جمله خبرنگارانی خارجی است که این فرصت را یافته است به مناسبت انعکاس راهپیمایی 22 بهمن امسال (1393) به تهران سفر کند.

به گزارش عصر ایران این خبرنگار آمریکایی که برای پوشش اخبار مربوط به سالگرد جشن های انقلاب اسلامی امسال به ایران سفر داشته است در بازگشت به کشورش گزارشی مفصل از نتایج سفر خود به ایران و گفت و گوهایی که با چند تن از ایرانیان در جریان سفر خود به تهران و اصفهان و کاشان  داشته است، منتشر کرده است.

گزارش این خبرنگار آمریکایی در پی می آید:

در سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی همچنان شعار " مرگ بر آمریکا" در خیابان های تهران طنین انداز است. با این حال در جریان سفر کوتاه مان به تهران دریافتیم که بسیاری از ایرانیان آماده تغییر روابط کشورشان با غرب هستند.

ما با بیش از 20 نفر در 3 شهر ایران مصاحبه کردیم. تهران، اصفهان و کاشان. گفت و گوهای ما البته حالت بحث علمی نداشت و بیشتر گپ و گفت بود.

اما مردمی که ما در ادارات، رستوران ها و خیابان ها با آنها گفت و گو کردیم پیشینه ها و دیدگاه های سیاسی مختلفی داشتند. دیدگاه های آنها لیبرال یا محافظه کارانه بود زن و مرد، پیر و جوان، نخبگان و طبقه متوسط، مردمی نزدیک به قدرت سیاسی حاکم یا دور از آن.

یک اقتصاددان که به نظر می رسید مشتاقانه منتظر استفاده از فرصت کنونی به منظور توافق هسته ای و پایان یافتن تحریم ها بود . یک سرمایه گذار از وضعیت بخش املاک و مستغلات در ایران و انتظار خود برای دیدن سرانجام توافق هسته ای برای اقدام به سرمایه گذاری در این بخش سخن می گفت.

یک خانم طراح گرافیک از کاهش نسبی خوش بینی ها  پس از انتخابات ریاست جمهوری اخیر (24 خرداد 1392) سخن می گفت، او آماده تغییر بزرگ بود. یک هنرمند که با چکش روی اشیای فلزی حک کاری می کرد هنوز از تغییرات انجام شده پس از ریاست جمهوی روحانی راضی به نظر نمی رسید ، او از حامیان دولت حسن روحانی است که در انتخابات سال گذشته پیروز شد. روحانی در انتخابات وعده بهبود روابط با جهان خارج را داده است.

برای اینکه اطمینان یابیم ما با دیدگاه های دیگری نیز مصاحبه کردیم. با کسانی که دیدگاه های منفی نسبت به آمریکا و احتمال رسیدن به توافق هسته ای دارند.

به فاصله کوتاهی پس از ورود ما به ایران آیت الله خامنه ای رهبر عالی ایران در سخنرانی شان (19 بهمن 1393) اعلام کردند از یک توافق خوب هسته ای حمایت می کنند. اما در عین حال ایشان شروطی را نیز برای یک توافق خوب مد نظرشان مطرح کردند. ایرانی ها به این سخنرانی توجه زیادی داشتند و وقتی با افرادی مصاحبه می کردیم آنها می گفتند توافقی را قبول خواهند کرد که تحت نظر رهبر و با نظارت و هدایت ایشان به دست آید.

بنابراین رسیدن به یک توافق هسته ای آسان به نظر نمی رسد. اما حمید رضا ترقی از اعضای ارشد یک حزب سیاسی محافظه کار که حامی جدی رهبری ایران است می گوید تقریبا 100 درصد اراده سیاسی در ایران برای رسیدن به یک توافق هسته ای مرضی الطرفین وجود دارد.

داستان دو ایرانی

تفاوت و تنوع دیدگاه ها در ایران کنونی (در موضوع هسته ای و رابطه با آمریکا ) را می خواهم با انتشار گفت و گوهایم با دو ایرانی با دیدگاه متفاوت نشان بدهم. یکی از این دو نفر مشتاق و موافق رسیدن به یک توافق است و دیگری چنین نیست. آنها درست در دو ساختمان روبروی یکدیگر در خیابان طالقانی تهران کار می کنند.

یکی از این دو نفر "محمد رضا شوقی" است که دیدگاهی منفی نسبت به احتمال توافق با آمریکا دارد. ما با او در یک مکان خاطره انگیز یعنی در ساختمان سفارت سابق آمریکا در تهران ملاقات و گفت و گو کردیم.



امروز این ساختمان در اختیار سازمان بسیج است. بسیج سازمانی است که در تمامی نهادها و ادارات ایران شعبه دارد و فعالیت می کند. محمد رضا شوقی هم عضو روابط عمومی بسیج است که در موزه سفارت سابق آمریکا در تهران کار می کند.

او بخش های مختلف ساختمان سفارت سابق آمریکا را که حالا تبدیل به موزه شده است، به ما نشان داد.  همه اشیای این موزه نشانی برای اثبات شیطان بزرگ بودن آمریکا است.

پوسترهای دیواری که روی آنها تصاویر اجساد کشته شد گان در جنگ های آمریکا از ویتنام تا عراق است. در نزدیکی آن بخشی است که اسناد و وسایل الکترونیک سفارت سابق آمریکا که پس از تسخیر این ساختمان به دست دانشجویان خط امام افتاد، به نمایش گذاشته شده است.

وسایلی که روی آنها نشان " آژانس امنیت ملی آمریکا (NSA) نقش بسته است.

این خبرنگار آمریکایی در ادامه نوشته است «صحبت هایی که شوقی برای من همزمان با چرخیدن در موزه بیان می کند روایتی تاریخی است که در حافظه بسیاری از ایرانیان نقش بسته است. ترکیبی از واقعیت و توهم. در این روایت تاریخی نه تنها ایالات متحده آمریکا بزرگ ترین حامی رژیم شاه در ایران بوده است بلکه به نظر برخی از اینها حتی حملات 11 سپتامبر هم کار خود آمریکایی ها بوده است».

یک پوستر دیواری بزرگ از صحنه برخورد هواپیماها به برج های دوقلو نیویورک نصب شده است. تانک های آمریکایی در حال حمله به عراق، کنترل یهودی ها بر هالیوود و مسایلی از این دست.

در پایان تور بازدیدمان از موزه ، شوقی به من گفت آیا سوالی دیگر ندارم؟ من به او گفتم می خواهم به جای اینکه درباره گذشته حرف بزنم از آینده بپرسم. من به او گفتم:رهبر ایران نسبت به احتمال انجام یک توافق خوب هسته ای سخن گفته اند، نظر او چیست؟

شوقی در پاسخ گفت که به صداقت رییس جمهور اوباما تردید دارد. او افزود که همه تلاش ها در گذشته برای حل و فصل مساله هسته ای با شکست مواجه شده است.

او گفت:" چظور می توانیم با این گذشته تاریخی خوش بین باشیم ؟"
شوقی با استفاده از مترجم سخن می گفت اما این پاسخ او به آخرین سوال من نیازی به ترجمه نداشت:
من پرسیدم : آیا فکر می کنی که روزی ایران و آمریکا با هم دوست شوند؟
او گفت: نه.

شوقی دو پسر دارد. وقتی من به او گفتم چه آینده ای را برای دو فرزند خود انتظار دارد او پاسخ داد که او تنها می خواهد ایران کشوری مستقل از قدرت های غربی باقی بماند.

من با خودم گریه می کنم

درست مقابل ساختمان سفارت سابق آمریکا در تهران ما با فردی صحبت کردیم که دیدگاهی کاملا متفاوت با دیدگاه های شوقی داشت. تنها آن طرف خیابان که از آنجا دیوار ساختمان سفارت سابق آمریکا معلوم است ساختمان اتاق بازرگانی ایران قرار دارد و ساختمانی چسبیده به آن اتاق بازرگانی بین المللی است جایی که ما در آن با "مهدی بهکیش" 70 ساله ملاقات کردیم. او بیانی ملایم و محاسنی سفید رنگ دارد.


او اقتصاد دانی است که اتاق بازرگانی بین المللی را اداره می کند و سخنگوی بخش جذب سرمایه گذاری خارجی در کشور خود است.

" ایران سرمین فرصت ها است" این توصیف بهکیش از کشورش است. او می گوید: ماشین های کارخانجات ما نزدیک به 3 دهه است که بازسازی و به روز نشده است. زمین های ما آن گونه که باید مورد استفاده قرار نمی گیرد. از فرصت ها استفاده نمی شود... و به دلیل سقوط فاحش ارزش پول ملی ما در سال های گذشته الان در ایران مواد خام و کارگر برای سرمایه کذاران خارجی بسیار ارزان تر است.

با وجود تحریم ها بعید به نظر می رسد با شرایط کنونی سرمایه گذاران خارجی راغب به حضور و سرمایه گذاری در ایران باشند. اما بهکیش  می گوید نسبت به توافق هسته ای خوش بین است. او دیدگاهی متفاوت نسبت به آمریکا از آنچه که در موزه – سفارت آمریکا   دیدیم دارد چون در دهه 1970 میلادی در آمریکا تحصیل کرده است.

او در دهه 1970 در دانشگاه ایندیانا آمریکا تحصیل کرده و اندکی پیش از انقلاب اسلامی در ایران فارغ التحصیل شده است.

دوران تحصیل او مشقت بار بوده است. او بچه مشهد است و فرزند ارشد یک خانواده 9 فرزندی فقیر است.

بسیاری از برادران او به فعالان سیاسی چپگرا تبدیل شدند. اما بهکیش می گوید وقتی در دهه 1970 به آمریکا وارد شد او با جنبه های مدرن و واقعیت جهان سرمایه داری آشنا شد.
او می گوید کشور ایران به طور تاریخی کشوری منزوی نبوده است و در تجارت جهانی نقش و سهم داشته و بخشی از محور تاریخی جاده ابریشم از چین تا اروپا بوده است.

در دهه های پس از انقلاب اسلامی او تحولات اقتصاد بازار را در ایران در میانه جنگ و آشفتگی و تحریم های غربی  دنبال کرده است . او می گوید: " من گاهی وقت ها از شدت تاثر برای فرصت های در حال از دست رفتن و مزایا و منافعی که می تواند به مردم برسد، گریه می کنم."

از او می پرسم اگر توافق نشود به نظرش چه می شود؟

او می گوید:من شخصا معتقدم نمی شود هیچ توافقی صورت نگیرد چون در ورای عدم توافق راهکاری قابل درک نیست اما فکر می کنم عدم توافق بسیار بسیار بد خواهد بود که حتی نمی خواهم به آن فکر کنم. حتی اگر احتمال آن 1 درصد هم باشد گزینه پس از عدم توافق می تواند جنگ باشد بنابراین دیر یا زود باید توافقی در موضوع هسته ای حاصل شود . من امیدوارم.

بهکیش ادامه داد بیشتر ایرانی ها به احتمال رسیدن به یک توافق خوش بین هستند و همین خوش بینی است که اقتصاد ایران را از ورود به یک دوره رکود ویرانگر حفظ کرده است.

بهکیش می گوید ایران این قابلیت را دارد که تبدیل به یک کشور تولید کننده عمده شود ، یک راه ترانزیت به بازارهای آسیای مرکزی و یک تولید کننده عمده محصولات پتروشیمی. او می گوید در انتظار این است که همانند دهه 1970 بار دیگر به آمریکا برود اما این بار نه برای تحصیل بلکه چند ماه پس از توافق نهایی هسته ای و به منظور افتتاح اتاق بازرگانی ایران و آمریکا .

او می گوید:" پس از توافق نهایی هسته ای من چهار یا پنج ماه به آمریکا و واشنگتن می روم . ما باید اتاق بازرگانی ایران و آمریکا را راه اندازی کنیم.