کودکان کار حق کودکی دارند (+عکس)

«کودکان کار» شاید اسم نه چندان خوشایندی باشد ولی همه ما روزانه آنها را در کوچه و خیابانهای شهر خود مشاهده می کنیم بدون اینکه احساس خاصی نسبت به این افراد که با دستانی ظریف، خشن ترین و سنگین ترین کارهای روزمره را انجام می دهد، داشته باشیم و بی تفاوت از کنار آنها که دنیای کودکیشان به فروش چند آدامس و واکس زدن کفش خلاصه شده می گذریم.
 
به گزارش مهر، گرمای هوا امان هر رهگذری را بریده و هرکس با در دست داشتن یک بطری آب یا نوشیدنی خنک بی توجه به اطراف با سرعت در حال رساندن خود به یک جای خنک و فرار از آفتاب سوزان ظهر اهواز است اما در این گرمای طاقت فرسا، کودکان نحیفی هستند که برای رسیدن به اندکی درآمد مجبورند بدون اینکه گرما را حس کنند با لباس هایی مندرس و دمپایی های پلاستیکی که در گرمی هوا باعث ایجاد تاول های دردناک بر روی پاهایشان می شود خیابان ها را طی کنند تا بلکه کسی دلش بسوزد و از آنها آنچه را که در دست دارند و برای فروشش التماس می کنند بخرد.

 
وقتی اسمش را می پرسم نگاهی به بطری آب توی دستم می اندازد و در حالی که دستش را برای گرفتن بطری آب دراز می کند، می گوید فرزاد و بعد از گرفتن آن راه خودش را می گیرد و می رود. بیشتر از هفت سال سن نداشت و با سد کردن راه هر رهگذری اصرار بر فروش دعاهای توی دستش دارد. فرزاد یکی از صدها کودکی است که در خیابان های اهواز به فروش دعا، گل، فال، جوراب و... مشغول هستند که اگر «کودک» خطابش کنى حتى خودش هم تعجب مى کند نه کودکى اش را باور دارد و نه کودکى کردن را بلد است او فقط کار را مى شناسد.
 
کودکان کار نامی آشنا که بارها بر زبان بسیاری جاری شده است به کودکانی گفته می شود که به صورت مداوم و پایدار به خدمت گرفته می‌شوند و این امر آنها را در بیشتر اوقات از رفتن به مدرسه و تجربه دوران کودکی بی بهره می سازد و سلامت روحی و جسمی آنها را تهدید می کند کار کودک در درجات مختلف در طول تاریخ وجود داشت.
 
بر اساس آمار سازمان جهانی کار (ILO)، سالانه ۲۵۰ میلیون کودک پنج تا ۱۴ ساله در جهان محروم از کودکی می شوند. طبق این آمار ۱۲۰ میلیون نفر از آنها وارد بازار کار شده و مشغول به کار تمام وقت هستند. ۶۱ درصد این کودکان در آسیا، ۳۲ درصد در آفریقا و هفت درصد در آمریکای لاتین زندگی می کنند. البته این آمارهای بین المللی تنها شامل آمارهای رسمی می شوند که کشورهای عضو این سازمان در اختیار آن قرار می دهند و به اعتقاد کارشناسان آمار کودکان کار در سطح جهان می تواند با توجه به گستردگی فقر در کشورهای پر جمعیت جهان بیش از این باشد.
 
فروزان یکی دیگر از این کودکان کار است که در یکی از چهار راه های کیانپارس پشت چراغ قرمز گل می فروشد. فروزان در حالی که موهایش را زیر روسری کهنه مشکی رنگی پنهان کرده است، می گوید: اسمم فروزان است. 11 سالمه فکر کنم اگر مدرسه می رفتم الان کلاس چهارم بودم. نمی دونم شاید هم پنجم، اما به خاطر اینکه پول ندارم مدرسه نمی روم و مجبورم کار کنم.

 
وقتی از فروزان درباره پدر و مادرش پرسیدم، سکوت کرد و هیچ جوابی نداد اما تمایل زیادی داشت که از آرزوهایش بگوید و اینکه دوست دارد زودتر بزرگ بشوم و صاحب خانواده ای شود که دغدغه پول در زندگی نداشته باشند زیرا از شغل فعلیش بدش می آید.
 
فقدان نهادی برای ساماندهی کودکان کار
 
احمد عبداللهی دکترای جامعه شناسی، در تعریف کودکان کار به خبرنگار مهر گفت: طبق کنوانسیون بین‌المللی به افراد زیر 18 سال عنوان کودک اطلاق می شود و هر نوع استفاده از این گروه سنی در فعالیت های کاری به هر شکل و عنوانی تحت عنوان نقض حقوق کودکان تلقی شده و با مرتکبان در محاکم قضایی برخورد قانونی می شود.
 
وی ادامه داد: بدین ترتیب کودکانی که در این محدوده سنی به جای حضور در کلاس های درس و سپری کردن ایام طفولیت زیر سایه پرمهر والدین و فارغ از دغدغه های کودکی، به کار و فعالیتهای مختلف اشتغال دارند، تحت عنوان کودکان کار محسوب می شوند که کم و کیف برخوردهای حقوقی متناسب با موازین جاری جوامع مزبور و میزان تعهد کشورها به معاهدات حقوقی بین المللی بستگی دارد.
 
عبداللهی از حکایت دردناک کودکان کار اظهار تاسف کرد و افزود: مشکل این کودکان نه با دلسوزی و ترحم که با تحلیلهای علمی، حل شدنی است به طوری که مسئله کودکان کار از یک ویژگی دولایه ای برخوردار است زیرا کودکان کار به شدت آسیب زا و آسیب پذیرند.
 
وی اذعان کرد:  آمار کودکان کار همیشه در هاله ای از ابهام قرار دارد به طوری که متاسفانه آمار قابل اعتنا و شفاف در این خصوص وجود ندارد.
 
این جامعه شناس علت این امر را فقدان نهاد قانونی به خصوص با کار تعریف شده و مشخص دانست و یادآور شد: اگرچه برخی مراکز مانند شهرداری، هلال احمر، آموزش پرورش، اداره کار و امور اجتماعی، بهزیستی و کمیته امداد امام (ره) که به طور مستقیم یا غیرمستقیم نقشی در این مسئله و ساماندهی آن دارند ولی خلا نهاد یا ارگان دولتی کاملا تخصصی که متولی این موضوع بوده و از وجاهت قانونی برخوردار بوده و البته در موارد مقتضی پاسخگو باشد کاملا احساس می شود.
 
کودکان کار آسیب پذیر تر از قشرهای دیگر
 
مریم افشار، کارشناس ارشد روانشناسی در رابطه با کودکان کار به خبرنگار مهر گفت: کار کودکان جنبه های منفی اقتصادی و اجتماعی قابل توجهی در بردارد. این کار مانع افزایش جدی مهارتها، آموزش و دانش می شود. بهره وری افت می کند، صدمه های جانی و مالی بالا می رود و انواع آسیبهای اجتماعی شامل سوء استفاده جنسی، اعتیاد، خرده فروشی مواد مخدر، بزهکاری کودکان و نوجوانان افزایش پیدا می کند.

 
وی به آسیب پذیری این کودکان اشاره کرد و  ادامه داد: کودکان کار در شرایط بسیار نامطلوب از نظر تغذیه، بهداشت و انجام کارهای خطرناک و حاد به سر می برند. این کودکان می توانند به راحتی بازیچه دست بزهکاران حرفه ای اعم از سارقان یا باندهای توزیع مواد مخدر، عوامل ایجاد خانه های فساد و... قرار گیرند و همچنین عدم بهره گیری از آموزش و تحصیل علم و فن، قدرت رقابت با سایر کودکان در ایجاد یک زندگی سالم را هر چه بیشتر از این کودکان سلب می کند و آسیب پذیر تر از قشرهای دیگر جامعه هستند.
 
این روانشناس بیان کرد: كودكان كار، ضریب هوشی بالایی دارند و در صورت دستیابی به حداقل امكانات خدماتی و آموزشی، می توانند به مدارج بالای تحصیلی و شغلی دست یابند؛ بنابراین ضروری است كه سازمان های مسئول از نگاه مجرمیت به این پدیده و تصور «بزهكار» بودن این كودكان فاصله گرفته و موجودیت و اجبار این كودكان به كار را بپذیرند.
 
تهیه شناسنامه برای کودکان کار در اهواز
 
غلامرضا صدیق راد مدیرکل بهزیستی استان خوزستان نیز در این خصوص کودکان اظهار کرد: نزدیک به 100 سال است که کودکان کار و خیابانی به عنوان یک معضل وجود دارند و تنها مختص به این استان و کشور نیستند. در حقیقت یک پدیده جهانی است و ما به دنبال جمع آوری این کودکان نیستیم بلکه به دنبال آموزش و ساماندهی و کمک به خانواده های آنان هستیم.
 
وی ادامه داد: نیمی از این کودکان پدرانی بیکار داشته و مابقی نیز دارای مشاغل کم درآمد بودند. 94 درصد جمعیت خانواده این کودکان بالای پنج نفر بود. کاری که کودک به علت سن پایینش نباید انجام دهد یا حتی با وجود سن کافی آن کار خطرناک بوده یا برای آنها مناسب نیست یک تعریف برای کودکان کار است.
 
مدیرکل بهزیستی استان خوزستان بیان کرد: موانع تحصیل، سنت و فرهنگ، نیاز بازار، اثرات شوک (اتفاقات پیش بینی نشده) بر درآمد اهالی خانواده، اجرای ناقص یا ضعیف قوانین و سیاست های صیانت از کودکان از جمله دلایل و عوامل به وجود آورنده کودکان کار است.
 
 
 صدیق راد از تهیه شناسه برای کودکان کار در شهرستان اهواز خبر داد و گفت: کودکان کار خیابانی هم خانواده دارند و هم شب به خانه هایشان برمی گردند و ما علت حضور این کودکان در خیابان را بررسی می کنیم.
 
اجرای طرح حمایتی آموزشی کودکان کار در خوزستان
 
محمدرضا عباسی، معاون امور اجتماعی بهزیستی خوزستان نیز اظهار کرد: طرح حمایتی آموزشی کودکان کار به صورت پایلوت در استان خوزستان اجرا شد که در ابتدای کار یک موسسه خیریه مجری آن بود؛ در این طرح یکصد و 14 کودک شناسایی شدند که 93 نفر از آنها حاضر به همکاری شدند.
 
وی عنوان کرد: در این طرح کودکانی که به رشته های فنی و حرفه ای علاقه مند بودند آموزشهای لازم فنی و حرفه ای را دیدند و پس از آن به اشتغال آنها پرداخته شد.
 
کودکان کار مهارت می آموزند
 
هوشمند صفایی، مدیر کل تعاون کار و رفاه اجتماعی خوزستان در رابطه با کودکان کار گفت: وزارت تعاون کار و رفاه اجتماعی طرح جمع آوری کودکان کار را در برنامه دارد و مراکزی را برای هنرآموزی آنها در مراکز فنی و حرفه ای در جهت مهارت آموزی تعریف شده است.
 
وی ادامه داد: پس از اینکه این کودکان دارای مهارت شدند از محل این اداره کل تسهیلاتی به آنها پرداخت می شود تا به خودکفایی برسند.
 

به گزارش مهر، گدايی، ولگردی، آدامس ‌فروشی، گل ‌فروشی، فال فروشی، دست ‌فروشی و... از فعاليت های اين کودکان کم ‌سن و سال است. هزاران كودكی که شهروندان با احساس يا بی ‌احساس هر روز از کنار آنان می ‌گذرند؛ کودکانی مبتلا به بيماری‌ های مختلف روحی و هويتی يا جسمی هستند که آمارهايی نگران‌ كننده حتی در برخی موارد خبر از ناقل ايدز يا هپاتيت‌ بودن آنان نيز می دهد.
 
 
 
کودکان کار اغلب ساعت های عمر خود را در خيابان ‌های پرخطر شهر می ‌گذرانند و با انواع مختلف آدم ‌ها و بزه‌ ها برخورد می‌ کنند. بدين‌ ترتيب، آنان هر روز با افرادی اغلب بی ‌سواد،‌ فقير،‌ معتاد، خشن معاشرت می کنند که به عقيده کارشناسان چنين وضعيتی مسلما بستری مساعد برای گرايش به آسيب ‌های مختلف اجتماعی است.
 
چند روز گذشته به پیشنهاد یکی از خبرنگاران، طرح انجمن حمایت از کودکان کار در بهزیستی خوزستان به تصویب رسید و از قضا خبر این طرح نقل شبکه های خبری، رادیو، تلویزیون و اجتماعی نیز شد. امیدواریم وعده هایی که در رابطه با حمایت از کودکان کار داده می شود در حد حرف نباشد و مانند بسیاری دیگر از طرح و پروژه ها در خوزستان به پاس کاری و توپ را در زمین دیگری انداختن منجر نشود زیرا این کودکان که در رقم زدن سرنوشت خود کوچکترین نقشی ندارند چشم به دستان مسئولان دوخته اند تا شاید بتوانند گوشه ای از آرزوهایی را که در ذهن متصور هستند را در آینده خود ببینند. این کودکان نه فقط به خانواده بلکه به جامعه هم تعلق دارند و تامین برخی از نیازهای آن ها از جمله آموزش به عهده جامعه است.