امتناع از اجازه تهاجم از خاک 5 کشور / تاکید بر حقوق هسته ای بدون تبعیض
پنج کشور ساحلی دریای خزر برای اولین بار و در یک اعلامیه 25 بندی درباره مهمترین مسایل منطقه ای و بین المللی تفاهم کردند.

به گزارش خبرگزاری مهر، متن کامل اعلامیه پنج کشور ساحلی دریای خزر که امروز در دومین اجلاس سران خزر در تهران به تصویب رسید به این شرح است :

"اعلامیه جمهوری آذربایجان، جمهوری اسلامی ایران، جمهوری قزاقستان، فدراسیون روسیه و ترکمنستان"

روسای جمهوری کشورهای جمهوری آذربایجان، جمهوری اسلامی ایران، جمهوری قزاقستان ، فدارسیون روسیه و ترکمنستان از جانب کشورهای خود که از این به بعد طرفها نامیده خواهند شد؛

ضمن حمایت از ابتکار جناب آقای محمود احمدی نژاد ، رییس جمهوری اسلامی ایران برای برگزاری دومین نشست روسای جمهور کشورهای ساحلی دریای خرز؛

در پی بحث و بررسی مسائل مبرم بین المللی و منطقه ای که مورد علاقه متقابل طرفها می باشد، وضعیت و چشم اندازهای همکاری های چند جانبه و همچنین مسائل مربوط به روند تعیین رژیم حقوقی دریای خزر که در فضایی سازنده و مبتنی بر حسن تفاهم در تاریخ 24 مهر ماه 1386 هجری شمسی برابر با 16 اکتبر 2007 میلادی در شهر تهران مورد مذاکره قرار گرفته است؛

با اعتقاد به این امر که توسعه همکاری های پنج کشور ساحلی خزر براساس دوستی و حسن همجواری، پاسخگوی منافع اساسی ملت های آنها بوده و عامل مهم تامین امنیت منطقه به شمار می آید؛

با اتکاء بر تمایل مشترک پنج کشور در راستای تحکیم دوستی و اعتماد متقابل، حل و فصل کلیه مسائل در فضای تساوی حقوق و مشارکت متقابلاً مفید و با درنظر گرفتن منافع آنان؛

با توجه به تغییرات بوجود آمده در منطقه دریای خزر و روند ها در سطوح ژئو پلتیک و ملی و توافقات موجود بین پنج کشور ساحلی خزر و در این رابطه با عنایت به ضرورت تکمیل رژیم حقوقی دریای خزر و تصویب هر چه سریعتر کنوانسیون رژیم حقوقی در راستای این اهداف؛

با تلاش جهت فراهم سازی شرایط مساعد به منظور تامین حقوق حاکمه کشورهای ساحلی خزر در دریای خزر و همچنین حل و فصل مسایل رژیم حقوقی این دریا و بهره برداری از منابع آن با روحیه تفاهم و همکاری؛

با توجه به آمادگی برای برقراری تماس های منظم بین سران کشورهای ساحلی دریای خزر از جمله درچارچوب پنج جانبه و تبادل نظر پیرامون مهمترین مسائل دوجانبه، منطقه ای و بین المللی؛

با تایید پایبندی خود به اهداف واصول منشور ملل متحد، موازین شناخته شده حقوق بین الملل از جمله احترام به حاکمیت، استقلال، تمامیت ارضی و برابری حاکمیت کشورها، عدم توسل به زور و یا تهدید به آن؛ موارد ذیل را اعلام می دارند:

1- طرفها ازهر لحاظ مساعدت می کنند تا منطقه خزربه منطقه صلح و ثبات، توسعه و شکوفایی پایدار اقتصادی، حسن همجواری و تساوی حقوق در همکاری های بین المللی بین کشورهای ساحلی مبدل شود. آنها عزم راسخ دارند تا بر پایه روابط دو جانبه و چند جانبه در زمینه های سیاسی، دیپلماتیک، بازرگانی، اقتصادی، علمی، فنی ، فرهنگی- اجتماعی و سایر زمینه ها بطور تنگاتنگ با یکدیگر تشریک مساعی نمایند.

2- طرفها از برگزاری اجلاس سران کشورهای ساحلی دریای خزر به صورت منظم با توافق طرفها و درفاصله بین آنها ملاقات های وزرای امور خارجه و همچنین کارشناسان ذی صلاح طرفها برای بررسی تمامی مجموعه مسایل مرتبط با دریای خزر حمایت می کنند.

3- طرفها ضمن تلاش برای استفاده موثر از ظرفیت های غنی منطقه خزر و با در نظر داشتن چشم انداز مساعد توسعه آن، گفتگو و تشریک مساعی در عرصه اقتصادی به ویژه در زمینه های انرژی و حمل و نقل را گسترش خواهند داد.

4- طرفها به استفاده مطلوب از ظرفیت های حمل و نقل منطقه ای از جمله از طریق ایجاد و گسترش کریدورهای حمل و نقل بین المللی مساعدت خواهند نمود.

5- طرفها اظهار می دارند که فقط کشورهای ساحلی، دارای حقوق حاکمه در رابطه با دریای خزر و منابع آن می باشند.

6- طرفها معتقدند که رژیم حقوقی جامع دریای خزر از طریق کنوانسیون مربوط به رژیم حقوقی دریای خزر به عنوان سند پایه تعیین خواهد شد که تصویب آن فقط براساس اتفاق آرای کشورهای ساحلی میسر است.

7- طرفها توافق دارند تا تعیین رژیم حقوقی جدید دریای خزر، در پهنه آن باید رژیم های توافق شده کشتیرانی، ماهیگیری و تردد کشتی ها صرفا تحت پرچم کشورهای ساحلی خزر براساس تحقق حقوق حاکمه آنها اعمال گردد.

8- طرفها اعلام می دارند که تدوین رژیم حقوقی جامع دریای خزر و به همین منظور انعقاد هرچه سریعتر کنوانسیون رژیم حقوقی این دریا، مهم ترین وظیفه می باشد. این کنوانسیون به عنوان سند پایه رژیم حقوقی دریای خزر باید مسایل اعمال صلاحیت کشورهای ساحلی خزر را براساس احترام به حقوق حاکمه آنها در دریای خزر تعیین نماید و در برگیرنده اصول و موازین مربوط به حفاظت از محیط زیست و کاربرد معقولانه منابع طبیعی، از جمله بهره برداری از منابع زنده دریای خزر و منابع معدنی بستر و زیر بستر آن ، کشتیرانی و همچنین سایر مسایل مربوط به فعالیت در دریای خزر باشد.

9- طرفها اعلام می دارند که توافق نهایی در مسایل مربوط به تحدید حدود بستر به منظور استفاده از منابع زیر بستر توسط همه کشورهای ساحلی دریای خزر با توجه به حقوق حاکمه آنها و احترام به حقوق و منافع قانونی یکدیگر اجرا خواهد شد.

10- طرفها مقرر نمودند که روند توافق به منظور تعیین مناطق با عرض مورد توافق و پهنه مشترک آبی دریای خزر و همچنین رژیم های حقوقی مطابق با آنها را ادامه دهند.

11- طرفها با درک مسوولیت خویش در برابر نسل های امروز و فردا در قبال حفاظت از دریای خزر و تمامیت سیستم زیست محیطی آن، اهمیت گسترش همکاری در حل مسایل زیست محیطی، از جمله هماهنگی فعالیت های ملی حفاظت از محیط زیست و مساعی مشترک با سازمان های بین المللی حفاظت از محیط زیست، به منظور ایجاد نظام منطقه ای، حفظ و نگهداری تنوع بیولوژیکی، استفاده معقولانه و تکثیر و پرورش ذخایر زنده را مورد تاکید قرار می دهند.

طرفها اذعان می دارند که وضعیت زیست محیطی دریای خزر و ذخایر ماهیان خاویاری این دریا مستلزم کاربرد مساعی مشترک سریع جهت جلوگیری از پیامدهای نامطلوب زیست محیطی می باشد. در این رابطه ، طرفها ایجاد مبانی حقوقی- قراردادی اولویت دار لازم جهت همکاری های منطقه ای حفاظت از محیط زیست را براساس کنوانسیون رژیم حقوقی دریای خزر ادامه خواهند داد.
طرفها ضمن ابراز خشنودی از لازم الاجرا شدن کنوانسیون حفاظت محیط زیست دریای خزر که در نوامبر 2003 در تهران منعقد گردید؛ بر لزوم تدوین و تصویب هر چه سریعتر پروتکل های الحاقی به آن تاکید کردند.

طرفها همچنین لزوم نهایی شدن ترتیبات نهادی کنوانسیون، بویژه تعیین محل دبیرخانه دائمی کنوانسیون را در اسرع وقت خاطر نشان می سازند.

12- طرفها اصل مسوولیت کشورهای ساحلی دریای خزر در قبال خسارات وارده به محیط زیست خزر و به یکدیگر در نتیجه استفاده از دریای خزر و بهره برداری از منابع آن را تایید می نمایند.

13- طرفها اعلام می دارند که دریای خزر باید فقط جهت اهداف صلح آمیز مورد استفاده قرار گیرد و همه مسایل مربوط به دریای خزر بوسیله کشورهای ساحلی از طرق مسالمت آمیز حل و فصل خواهد شد.

طرفها برای ایجاد و تحکیم اعتماد متقابل، امنیت منطقه ای، ثبات و همچنین امتناع از بکارگیری نیروی نظامی در روابط متقابل تلاش خواهند کرد.

14- طرفها تایید می کنند که نیروهای مسلح آنان به منظور حمله به هر یک از طرفها مورد استفاده قرار نخواهد گرفت.

15- طرفها تاکید می کنند که در هیچ صورتی به کشورهای دیگر اجازه نخواهند داد تا از قلمرو کشورشان برای تهاجم و سایر عملیات نظامی علیه هر یک از طرفها استفاده شود.

16- طرفها از روند مذاکرات پیرامون رژیم حقوقی دریای خزر براساس احترام متقابل، حسن تفاهم، برابری حقوق و موازین پذیرفته شده حقوق بین الملل در فضای گفتگوهای متمدنانه ابراز رضایت کرده و ضرورت ادامه فعال این مذاکرات را خاطر نشان نمودند.

17- طرفها با اذعان به اهمیت امنیت، صلح و ثبات در منطقه دریای خزر ابراز تمایل کردند که مذاکرات خود را برای بررسی کلیه مسائل مرتبط با امنیت در دریای خزر ادامه دهند.

18- طرفها به ایجاد نظامی جهانی جدید چند قطبی، کامل تر و عادلانه بین المللی در زمینه های سیاسی، اقتصادی و حقوقی مساعدت نموده و به صورت همه جانبه نسبت به تحکیم نقش محوری سازمان ملل متحد به عنوان سازوکار همه جانبه حفظ صلح، امنیت و ثبات جهانی کمک خواهند کرد.

19- طرفها معاهده«منع اشاعه و تکثیر سلاح های هسته ای» را به عنوان یکی از مهم ترین بنیان های امنیت و ثبات بین المللی دانسته و خواستار تعمیم آتی این معاهده هستند. طرفها همچنین حق مسلم کلیه کشورهای عضو معاهده «منع اشاعه و تکثیر سلاح های هسته¬ای» جهت توسعه تحقیقات، تولید و استفاده از انرژی هسته ای در مقاصد صلح آمیز بدون تبعیض و در چارچوب مفاد این معاهده و همچنین سازوکارهای آژانس بین المللی انرژی اتمی را مورد تایید قرار می دهند.

20- طرفها ضمن تایید حق مسلم هر کشور برای انتخاب راه توسعه مخصوص به خود براساس احترام به حقوق بشر با توجه به ارزش های تاریخی، اجتماعی و فرهنگی کشورهای ساحلی دریای خزر، مخالفت خود را با دخالت در امور داخلی کشورهای مستقل ابراز می دارند.

21- طرفها معتقدند که شرط لازم تامین امنیت، صلح و ثبات در منطقه، حل و فصل صلح آمیز، عادلانه و پایدار مناقشات بر طبق منشور ملل متحد ، براساس احترام به حاکمیت، رعایت تمامیت ارضی و خدشه ناپذیری مرزهای شناخته شده بین المللی می باشد.
22- طرفها ترورسیم بین المللی، جدایی طلبی تجاوزکارانه و سایر مظاهر زورگویانه افراط گرایی و همچنین مبادلات غیرقانونی مواد مخدر و سلاح و اشکال دیگر بزه کاری فرا ملی سازمان یافته را به عنوان یک تهدید جهانی که امنیت جامعه جهانی و نیز ثبات سیاسی بین المللی را تهدید می کند؛ تلقی می نمایند.

طرفها بدون قید و شرط کلیه اقدامات، روش ها و اعمال تروریستی را صرف نظر از انگیزه ها، اشکال و مظاهر آن، در هر جایی و به وسیله هر کسی که انجام یابند، به ویژه آن مواردی که صلح و امنیت منطقه را در معرض تهدید قرار می دهند؛ به عنوان اعمال جنایتکارانه محکوم می نمایند. طرفها همچنین اعتقاد دارند که تروریسم نمی تواند و نباید با هیچ دینی، ملتی، تمدنی و یا گروه نژادی ارتباط داده شود.

23- طرفها پایبندی خویش را به توسعه همکاری های وسیع دوجانبه و چند جانبه در مبارزه با تروریسم، نقل و انتقال غیرقانونی مواد مخدر و سلاح و جرایم سازمان یافته فراملی با استفاده از نقش محوری هماهنگ کننده سازمان ملل متحد براساس رعایت دقیق اصول و موازین شناخته شده حقوق بین الملل مورد تایید قرار می دهند.

24- طرفها با استقبال از نتایج اجلاس روسای جمهور کشورهای ساحلی خزر در تهران، عزم راسخ خود را نسبت به مساعدت همه جانبه در توسعه همکاری بین کشورهای ساحلی مورد تاکید قرار می دهند.

25- اجلاس آتی روسای جمهور کشورهای ساحلی خزر طبق تاریخ توافق شده در اکتبر 2008در باکو مرکز جمهوری آذربایجان برگزار خواهد شد.

از طرف جمهوری آذربایجان الهام علی اف
از طرف جمهوری اسلامی ایران محمود احمدی نژاد
از طرف جمهوری قزاقستان نورسلطان نظر بایف
از طرف فدراسیون روسیه ولادیمیر پوتین
از طرف ترکمنستان قربانقلی بردی محمد اف