آخرین تحولات نظامی سوریه: تمایل ارتش به جنگ کلاسیک

عصرایران ؛ علی قادری - آوریل را باید ماه تغییر استراتژی نظامی ارتش سوریه در جنگ با مخالفین مسلح معرفی کرد.

در دو سال گذشته استراتژی ارتش دفاع از مراکز حساس و جلوگیری از ورود مسلحین به شهرهای بزرگ بود. این استراتژی که هر چند نتوانست همه اهداف خویش را محقق کند اما یک دستاورد مهم برای فرماندهان ارتش سوریه داشت: تمرکز نظامی و تراکم جغرافیایی گروه های مسلح که در دو سال گذشته به شکل غیر متمرکز و پراکنده با ارتش درگیر می شدند.
 
با توجه به اینکه یکی از مشکلات اصلی ارتش در این مدت، بازگشت سریع گروه های مسلح به مناطق پاکسازی شده بود ، تمرکز گروه های مسلح به ارتش اجازه می دهد که با تکیه بر برتری نظامی کلاسیک، اقدام به تفکیک ارتباط نقاط تمرکز کرده و با ایجاد حلقه محاصره حول این نقاط،آنها را مورد حمله قرار دهند. لازم به ذکر است که طراحی و اجرای این حلقه ها بر اساس اولویت های جغرافیای درگیری برنامه ریزی و اجرا می شود. 

عملیات های اخیر ارتش سوریه ، بر اساس این استراتژی، قابل درک است. طبیعی است یکی از تاکتیک های اساسی چنین استراتژی ای، کنترل بزرگراه ها و تأمین امنیت کانال های ارتباطی مهم است که شهرها را به یکدیگر متصل می کند.

به این ترتیب اگر پس از دو سال، جنگ در سوریه را به ترتیب اولویت و شدت درگیری در چهار جبهه مرکزی و غربی (حمص، دمشق و حومه دمشق)
شمال و شمال غرب (حلب، حماه، ادلب و لاذقیه)
شرق و شمال شرق (دیر الزور، الرقه، حسکه)
و جبهه جنوبی ( درعا، سویدا و قنیطره)
تقسیم بندی کنیم و سپس مراکز حیاتی نظام سوریه را در قالب این تقسیم بندی ها جستجو نماییم به سادگی می توانیم متوجه شویم که چرا ارتش سوریه پس از چرخش استراتژیک خویش در آغاز بهار امسال، عمده عملیات خویش را در جبهه مرکزی - غربی و بخش هایی وسیعی از جبهه شمال - شمال غرب متمرکز کرده است.

در راستای چنین رویکردی، محاصره منطقه وسیع "الغوطه الشرقی" در حومه دمشق که به همراه منطقه "داریا" در حومه جنوب غربی پایتخت از مراکز اصلی تجمع گروه های مسلح در اطراف پایتخت به شمار می روند، پیشروی در ادلب و بطور مشخص در حومه شهر معره النعمان با هدف تامین آزاد راه جنوب-شمال و شکستن حلقه محاصره از اطراف پادگان بسیار مهم وادی ضیف و بالاخره محاصره شهر القصیر در حومه حمص که اصلی ترین مرکز گروه های مسلح و بویژه جبهه النصره در غرب سوریه به شمار می رود، قابل درک است.

همچنین می توان متوجه شد که چرا ارتش نسبت به بازپس گیری الرقه شهری که در اواخر زمستان گذشته به تصرف لواء اسلام و جبهه النصره درآمد، اقدام نمی کند.

پاسخ اردوگاه مقابل به این تغییر استراتژی ارتش سوریه را می توان به دو بخش عمده تقسیم بندی کرد که این امر به نوبه خود نشان دهنده هماهنگی کامل جبهه النصره، شاخه القاعده در سوریه و ارتش آزاد دانست.

بخشی از این پاسخ را می توان در این روزها در دمشق و حومه آن دید که عمدتاً در قالب حملات خمپاره ای انجام می شود.

بخش دیگر پاسخ مخالفین مسلح، تشدید درگیری ها در جبهه های دیگر و تا حد امکان ظرفیت سازی های جدید برای خلق نقاط درگیری است که با آشکار کردن توان پنهان این گروه ها در بعضی از شهرها و مناطق در ظاهر آرام بروز می کند.

با در نظر گرفتن این محیط استراتژیک، سرفصل آخرین اخبار از درگیری های سوریه را مرور می کنیم:

1- حومه دمشق، نبرد سنگین

همزمان با درگیری های متعدد در حومه شمالی و جنوب غربی دمشق در برزه و داریا همچنین در مناطق جوبر و رکن الدین، شدیدترین نبردها در حومه شرقی پایتخت در جریان است.

پس از نزدیک به دو هفته محاصره الغوطه الشرقیه، اصلی ترین مرکز مخالفین مسلح در حومه شرقی دمشق، بامداد روز پنج شنبه ارتش سوریه توانست وارد منطقه العتیبه شود که به نوعی دروازه الغوطه به شمار می آید . درگیری های الغوطه در حال حاضر در ورودی منطقه العباده در جریان است. پایان الغوطه الشرقیه برای مخالفین مسلح، به معنای پایان "نقشه آزاد سازی دمشق" است.

2- حمص، محاصره القصیر

عصر پنج شنبه با تصرف روستای کمام در حومه شهر "القصیر" در حومه غربی حمص، حلقه محاصره دور تا دور شهری که گفته می شود به همراه "الرستن" اصلی ترین مرکز تجمع مخالفین مسلح در "حمص" به شمار می آید، شمارش معکوس برای ورود ارتش به این شهر آغاز شد و به نظر می رسد در روزهای آینده مهم ترین عملیات ارتش سوریه در القصیر متمرکز خواهد شد.

به جرات می توان گفت که سقوط القصیر تاثیر ویران کننده ای در توان مخالفین مسلح در حمص و حومه شمالی دمشق برجای خواهد گذاشت.

از سوی دیگر، القصیر به همراه گذرگاه تلکلخ، دروازه های ورود سلاح و مسلح از شمال و شمال شرق لبنان به داخل سوریه به شمار می آید که تسلط ارتش بر این منطقه باعث مسدود شدن این دروازه خواهد شد.

محاصره القصیر که با تصرف دو روستای استراتژیک آبل و تل نبی مندو در دو سوی این منطقه آغاز شد تاثیراتش را از اواخر هفته گذشته در درگیری های حمص و حومه شمالی دمشق نشان داد.

به نظر می رسد درگیری ها در این استان پس از پایان القصیر که ارتباط حمص را با ساحل مدیترانه تامین خواهد کرد بر رستن متمرکز خواهد شد، جایی که مسیر ارتباطی حمص و حماه از کنار این شهر می گذرد و به نوعی می توان گفت رستن منبع ناآرامی ها در قلب سوریه به شمار می آید.

3- نبرد آزاد راه جنوب-شمال

این نبردی است که از درعا تا حلب را در بر می گیرد. ارتش سوریه تلاش می کند تا کنترل شهر استراتژیک معره النعمان را در ادلب باز پس گیرد.

درگیری ها در اطراف این شهر در جریان است و به نظر می رسد ارتش با وجود موفقیت های هفته گذشته در بابولین و اطراف حنش ماموریت دشواری در پیش روی داشته باشد. در هر صورت فرماندهان ارتش سوریه بهتر از همه می دانند که راه حلب از معره النعمان می گذرد.

4- درعا و حماه جبهه های جدید مخالفین مسلح

به غیر از تشدید درگیری ها در شمال شرق و شرق سوریه و از حسکه و الرقه تا دیر الزور با هدف کاستن از فشار در جبهه حمص و حومه دمشق از سوی مخالفین مسلح به نظر می رسد در روزهای آینده اخبار جدیدی از درگیری ها در حماه و درعا مخابره شود. 

درگیری های درعا در اواسط زمستان موفقیت های مهمی برای مسلحینی در برداشت که از طریق اردن وارد این استان جنوبی شده بودند.

آنها توانستند با حمایت لجستیکی و اطلاعاتی که از طریق اردن به آنها می رسید مقر فرماندهی نیروی هوایی درعا و روستاهای حومه شهر را تصرف کنند و به این ترتیب امنیت آزاد راه جنوب به شمال را مختل کنند اما در اواخر زمستان مشخص شد که امکان سیطره مسلحین بر درعا از سوی شمال و باز کردن جبهه جنوبی به سمت دمشق از این طریق وجود ندارد.

با این حال به نظر می رسد گروه های مسلح سعی دارند با حمایت عربستان و با هدف ایجاد یک منطقه امن در جنوب سوریه، دشت حوران که شامل بخش جنوبی استان درعا تا مرز اردن می گردد را در اختیار گیرند.

درگیری های چند روز گذشته در بصری الشام، طفس و کرک شرقی در حومه درعا و همچنین اخبار سقوط یک پست نظامی در المتاعیه در مرز با اردن می تواند نشانه ای از اجرای چنین سناریویی در مقطع کنونی باشد.

ناامنی های اخیر در شهر حماه در مرکز سوریه را نیز می توان در راستای کاهش فشارهای ارتش در حومه شهر و همچنین پیشروی ارتش در حمص ارزیابی کرد.

 البته بسیار بعید است که درگیری های پنج شنبه در این شهر، دامنه دار باشد چرا که علاوه بر تسلط کامل ارتش بر اوضاع، به نظر می رسد بزرگان شهر نیز خواهان تکرار تجربیات گذشته نیستند!