در مواردی هم که بیماری مادر مشمول مجوز سقط نمی‌شود (مانند فشار عصبی یا نداشتن آمادگی روانی برای ادامه بارداری) بازهم تصمیم به انجام سقط گرفته شده است.

یافته‌های تحقیقی در کشور نشان داده است که «بارداری ناخواسته»، شایع‌ترین علت سقط جنین عمدی و در این میان، «مشکلات مالی» بیشترین دلیل ناخواسته بودن بارداری است.

به گزارش ایسنا، سقط عمدی جنین از جمله عوامل مرگ و میر در دنیاست و در ایران نیز علی‌رغم ممنوعیت‌های قانونی و محدودیت‌های فرهنگی و اجتماعی، آمار تخمینی نشان‌دهنده وجود مواردی از سقط‌های عمدی است.

آمار سازمان بهداشت جهانی نشان می‌دهد سالانه 210 میلیون زن در سراسر جهان باردار می‌شوند و پیش‌بینی می‌شود که سالانه 46 میلیون سقط در جهان روی دهد که معادل 30 سقط در هر یک هزار زن 15-44 سال است.

براساس پیش‌بینی‌ها، 20 میلیون سقط از 46 میلیون مورد، غیرایمن بوده و توسط فرد غیرماهر یا در محیطی با حداقل امکانات پزشکی انجام می‌شود.

در ایران نیز آمار دقیقی از سقط‌های عمدی جنین وجود ندارد؛ اما براساس آمار تخمینی موجود، سالانه 80 هزار سقط جنین در کشور انجام می‌شود؛ درحالیکه هیچ گزارش دقیقی از میزان مرگ و میر بیماری‌های ناشی از سقط‌های ناایمن و غیربهداشتی درکشور وجود ندارد.

«بارداری ناخواسته عمده‌ترین علت سقط جنین عمدی»

نتایج پژوهشی در کشور که با استفاده از دو شیوه: «گروه متمرکز» (36 مصاحبه گروهی با زنان بی‌سواد و باسواد قومیت‌های بلوچ، ترک، ترکمن، عرب، فارس، کرد، گیلک، لر و مازنی) و «مصاحبه فردی» با متخصصان زنان، ماماها و تا حد امکان، افرادی که در انجام سقط‌های عمدی دخالت دارند، انجام شده، حاکیست: دلایل سقط‌های عمدی در کشور به چهار گروه : «تزریق واکسن سرخجه»، «بیماری مادر»، «نقص جنین» و «بارداری ناخواسته» طبقه‌بندی می‌شود و در این میان «بارداری ناخواسته»، عمده‌ترین علت سقط جنین عمدی در کشور است.

سقط جنین به خاطر باور غلط «نقص جنین بر اثر تزریق واکسن سرخجه»

این تحقیق به‌طور تصادفی چند ماه پس از یک برنامه واکسیناسیون همگانی بیماری‌های سرخجه و سرخک که در مقطع زمانی خاص به کلیه افراد 5 تا 25 سال در کشور انجام شده بود، صورت گرفته است.

با وجود اینکه اطلاعات لازم درمورد بی‌خطر بودن واکسن سرخجه پس از انجام برنامه واکسیناسیون در اختیار گیرندگان خدمت قرار داده شده، اما تزریق واکسن سرخجه در میان بیش از نیمی از اقوام مورد مطالعه در این پژوهش، به عنوان یکی از دلایل سقط عمدی مطرح شده است!

«سقط جنین به دلیل بیماری مادر»

درحالیکه قانون، مجوز سقط جنین را به دلیل «خطرناک بودن بارداری برای مادر در صورت مسلم شدن بیماری» داده است، نتایج این پژوهش نشان داد که در تعدادی از موارد، مادران بیمار، به دنبال تایید خطر بیماری خود و گرفتن مجوز قانونی نیستند و خود درمورد انجام سقط جنین تصمیم می‌گیرند.

«انجام سقط غیر قانونی به خاطر ترس از تشدید عوارض جنین ناقص»

وجود نقایص جنینی از مواردی است که از نظر قانونی مجوز سقط به آن داده می‌شود. یافته پژوهشی انجام شده حاکیست که با این وجود، گاهی مادر به دلیل وقت گیر بودن راه قانونی و به قول افراد مورد مطالعه، «طولانی بودن آن» ، ترجیح داده است از روش غیرقانونی استفاده کند تا سن بارداری او افزایش نیابد. به عنوان مثال برخی افراد مورد مطالعه پاسخ داده‌اند در ناهنجاری‌هایی که عوارض آنها شدید باشد، تا رسیدن پاسخ پزشکی قانونی و طی شدن مراحل لازم و رسیدن نتیجه به دست پزشک، روش غیرقانونی ترجیح داده می‌شود.

«بارداری ناخواسته مهمترین علت سقط‌های عمدی»

نتایج این پژوهش که از بین 4 عامل سقط جنین عمدی یاد شده، «بارداری ناخواسته» را مهمترین علت دانسته، نشان می‌دهد که در همین زمینه، عواملی مانند «مشکلات مالی و اقتصادی، شکست روش پیشگیری از بارداری، اختلاف با شوهر، اعتیاد همسر، گرفتاری شغلی مادر، بارداری در دوران عقد، بارداری نامشروع، جنسیت جنین و تعداد زیاد فرزندان، سن کم مادر» در ناخواسته دانستن بارداری تاثیرگذار بوده‌اند.

«سقط جنین به خاطر مشکلات مالی»

در میان عوامل تاثیرگذار بر عدم تمایل به بارداری (ناخواسته بودن بارداری) که خود منشأ سقط جنین عمدی است، بیشترین دلیل از سوی شرکت‌کنندگان در این پژوهش، مشکلات اقتصادی و مالی بوده است؛ به‌طوریکه هیچ مصاحبه گروهی در این تحقیق نبوده که به این موضوع اشاره نکرده باشد. حتی در مناطقی که سقط جنین عمدی رایج نبوده، سقط جنین بر اثر مشکل اقتصادی، به عنوان دلیل مهمی یاد شده است.

«سقط عمدی جنین به دلیل شکست روش پیشگیری از بارداری»

بسیاری از افراد مورد مطالعه در این پژوهش، به شکست روش پیشگیری به عنوان عامل بارداری ناخواسته و در نتیجه امکان سقط عمدی اشاره کرده‌اند. این موضوع به ویژه در میان قوم بلوچ مطرح شده است. نتایج تحقیق فوق حاکی از آن است که روش‌های پیشگیری از بارداری هنوز در بین مردم جا نیفتاده و احساس نکرده‌اند که برای استفاده از روش ایمن پیشگیری از بارداری باید به پزشک مراجعه کنند.

اختلاف با همسر و تاثیر آن بر گرایش به سقط جنین

این تحقیق، اختلاف با همسر را هم به دلایل تاثیرگذار بر ناخواسته دانستن بارداری و در نتیجه سقط جنین عمدی اضافه کرده است. به گونه‌ای که در تمام گروه‌های باسواد اقوام مورد مطالعه، موضوع اختلاف با همسر به عنوان یکی از دلایل انجام سقط جنین عمدی در بارداری ناخواسته مطرح شده است و نیمی از زنان کم‌سواد این گروه‌ها هم بدان اشاره کرده‌اند. علاقه نداشتن به شوهر، ازدواج اجباری، مشکل اخلاقی شوهر و عدم تمایل به داشتن فرزندی که زیر نظر چنین پدری تربیت شود از اشکال مطرح شده زنان در این پژوهش در موضوع اختلاف با همسر بوده است.

«تاثیر اعتیاد بر سقط جنین»

نتایج تحقیق فوق نشان می‌دهد تقریبا در تمام مناطقی که مصاحبه انجام شده، یک نفر از ارائه دهندگان خدمت در سقط جنین عمدی، به تاثیر اعتیاد همسر در تصمیم مادر برای انجام سقط عمدی اشاره کرده است.

زنان شرکت‌کننده در مصاحبه‌های گروهی هم به این عامل اشاره کرده‌اند و ترس از فروش بچه توسط همسر معتاد، شرایط بد فرزندان موجود به خاطر اعتیاد پدر و ترس از تکرار شرایط برای فرزند جدید، ترس از اعتیاد فرزند در آینده به خاطر اعتیاد پدر و .... از جمله باورهایی است که برخی زنان دارای همسر معتاد و دچار بارداری ناخواسته را به سقط جنین عمدی ترغیب کرده است.

«گرفتاری شغلی مادر»

از دیگر دلایلی که در ناخواسته دانستن بارداری تاثیرگذار بوده، بر اساس نتایج تحقیق فوق، گرفتاری شغلی و شاغل بودن مادر و نیز ترس از فرصت نداشتن برای مراقبت از کودک بوده است.

«بارداری در دوران عقد»

درحالیکه در مصاحبه‌های گروهی انجام شده در این تحقیق، گروه‌های کمی به سقط جنین به دلیل بارداری در دوران عقد اشاره کرده‌اند، اما به گفته متخصصان و ماماهای مورد مطالعه، بخشی از مراجعه‌کنندگان برای سقط جنین، علت سقط را وقوع بارداری در دوران عقد اعلام کرده‌اند.

در این بین طولانی شدن فاصله عقد تا عروسی به دلیل مشکلات اقتصادی، اشتغال، تحصیل و ....، از جمله عوامل تاثیرگذار بر بارداری در دوران عقد هستند.

«بارداری نامشروع»

بارداری نامشروع نیز طبق یافته‌های این تحقیق، از عوامل موثر بر بارداری ناخواسته منجر به سقط جنین عمدی است. این عامل مخفیانه‌ترین عامل سقط عمدی به شمار می‌رود.

«جنسیت جنین/تعداد زیاد فرزندان»

علاوه بر جنسیت جنین و ترجیح دادن جنسی بر جنس دیگر (مذکر یا مونث بودن جنین)، همچنین تعداد زیاد فرزندان در تمام مصاحبه‌های گروهی با افراد با سواد اقوام مورد مطالعه و نیز تمام مصاحبه‌های فردی با ماماها به عنوان علت شایع سقط جنین در موارد بارداری ناخواسته، یاد شده است.

طبق این پژوهش، مفهوم تعداد زیاد فرزند برای افراد مختلف متفاوت بوده است. بعضی منظور خود را دو بچه هم ذکر کرده‌اند. نگرانی از نبود پشتوانه‌های مالی برای حمایت از فرزندان، عدم حمایت‌های بیمه‌ای و درمانی، فرهنگ رایج کافی بودن یک یا دو بچه، تبلیغات برای بچه کمتر، نگرانی از تربیت فرزندان، به عنوان عوامل اعتقاد به نداشتن فرزند زیاد و نیز تمایل به سقط عمدی است.

«سن کم مادر»

یافته‌های پژوهش انجام شده از دیگر عوامل سقط عمدی را سن کم مادر براساس نظر اکثر قریب به اتفاق اقوام مورد مطالعه در این پژوهش نام برده که دست کم در هر قوم یک بار به آن اشاره شده و البته در مجموع معدود افرادی از آن به عنوان عامل سقط عمدی یاد کرده‌اند.

«سایر موارد تاثیرگذار بر سقط عمدی جنین»

نتایج این پژوهش حاکی از آن است که علاوه بر عوامل مطرح شده در بالا، موارد دیگری نیز مانند ترس از کم شدن علاقه شوهر، دوست نداشتن فرزند، ترس از زایمان، چشم و همچشمی برای داشتن بچه کمتر، زندانی بودن همسر، زندگی با خانواده همسر، صیغه بودن زن، از دلایلی است که در معدودی از مصاحبه‌های این پژوهش به عنوان عامل سقط عمدی یاد شده است.

یافته‌های پژوهش فوق تاکید می‌کند که اگرچه تغییرات قانونی سقط جنین از بروز سقط های غیرایمن ناشی از بیماری مادر یا نقایص جنینی جلوگیری کرده است،‌ ولی راه حل کافی برای جلوگیری از انجام همه موارد سقطهای عمدی جنین نخواهد بود.