انتقاد بنيانگذار رشته دكتري معدن از ممنوعیت تحصیل دختران در رشته معدن

به گزارش عصر ایران، دکتر مرتضی اصانلو که بنیانگذار کارشناسی ارشد و دکتری معدن در ایران است با اشاره به ممنوعیت دختران از تحصیل در رشته معدن گفت: تجربه چند سال گذشته در مورد پذيرش دانشجويان ممتاز براي مقاطع ارشد نشان مي‌دهد درصد پذيرش دانشجويان دختر قابل توجه و در بعضي موارد بيشتر بوده است.

وی افزود: دانشگاه‌ها چگونه مي‌توانند از پذيرش دانشجويان ممتاز و رتبه بالا و علاقه‌مند و با استعداد صرفا به دليل دختر بودن خودداری کرده و به جاي آنها اقدام به پذيرش دانشجويان يا متقاضياني كنند كه از استعداد و رتبه كمتري برخوردارند. خروجي چنين فارغ‌التحصيلان چه خواهد بود؟

اصانلو تصریح کرد: امروزه به دليل دسترسي آسان به اطلاعات، بسياري از خانم‌ها مي‌توانند رشته مورد علاقه خود را با توجه به شرايطي كه دارند انتخاب كنند. اگر آنها تشخيص دهند كه رشته مهندسي معدن براي شرايط آنها مناسب نيست يا مورد علاقه‌شان نيست قطعا رشته ديگري را انتخاب خواهند كرد، اما تجربه چند سال گذشته نشان مي‌دهد كه متقاضيان دختر اين رشته رو به فزوني است بالاخص وقتي كه اطلاعات آنها در زمينه مهندسي معدن زيادتر مي‌شود.

اصانلو گفت: فعاليت‌هاي معدنكاري شامل اكتشاف، برنامه‌ريزي، باز كردن معدن (دسترسي به مواد معدني)، استخراج، بستن و بازسازي است. در بخش اكتشاف، تخمين ذخاير معدني، مدل كردن ذخاير توسط خانم‌ها با دقت قابل توجه همراه است. در زمينه بستن و بازسازي معادن كه در ارتباط با توسعه پايدارند و در دو دهه گذشته به وظايف مهندسان معدن اضافه شده خانم‌ها عملكرد خوبي داشته‌اند، از جمله دانشجويان دختر مهندس معدن ايران مطالعات مفيدي در این زمینه داشته اند.

وی گفت: در مرحله استخراج تجارب بسياري از معادن در دنيا مثل سوئد، برزيل و شيلي نشان مي‌‌دهد كه خانم‌ها نه تنها در مدل كردن، ذخيره و برنامه‌ريزي موفقند، بلكه در بخش اجرا و اپراتوري نيز عملكرد خوبي داشته‌اند، حتي به دليل دقت در اجراي پلان‌ها اپراتور ماشين‌آلات مثل شاول، بولدزر، لودروگريدر نيز از ميان خانم‌ها انتخاب شده‌اند.

اصانلو خاطر نشان کرد: هر چند متاسفانه آمار بيكاري در ميان اقشار تحصيلكرده بالا است، اما ربطي به جنسيت ندارد. اتفاقا به طور نسبي وضعيت شغلي براي فارغ‌التحصيلان رشته معدن در قياس با ساير رشته‌ها در ايران بهتر و در جهان به طور مطلق بهتر است و در ايران هم خانم‌هاي قابل توجهي در بخش‌هاي مختلف معدن چه در قالب كارفرما، كارشناس و مشاور مشغول كارند، اگر ملاك تحصيل اشتغال آنها در صنعت باشد، ممكن است اگر روند به همين صورت پيش رود دو تا سه سال آينده 98 درصد فارغ‌التحصيلان دانشگاه‌ها بيكار باشند (اعم از دختر يا پسر) آيا در آن صورت دانشگاه‌ها باید از پذيرش دانشجو خودداري کرده و تعطیل شوند؟

وی افزود: گفته می شود که محیط معادن برای خانم ها نا امن است اما آنگونه که بنده از برخی فارغ التحصیلان خانم این رشته پرسیده ام شريف‌ترين كارگران و انسان‌ها در معادن مشغول كارند و كاركردن در معادن به مراتب امن‌تر از خيلي از مكان‌ها براي خانم‌ها در تهران است.

وی با اشاره به ایمنی معدن برای کار کردن خانم ها گفت: براساس آمار منتشر شده از سوي اداره آمار ايران در سال 1386، 97 درصد مواد معدني به روش‌هاي معادن سطحي: روش روباز، كواري و غيرمكانيكي استخراج شده‌اند كه عمليات در سطح و در فضاي باز انجام مي‌گيرد كه از نظر ايمني كاملا ايمن است و اصولا در بسياري از كشورهاي صاحب معدن نيز درصد توليد مواد معدني، به روش‌هاي معادن سطحي در همين محدوده است. براي ايالات متحده آمريكا حدود 96 درصد است. در كشورهاي كمي توليد مواد معدني به روش‌هاي زيرزميني صورت مي‌گيرد. در كانادا حدود 52 درصد مواد معدني به روش زيرزميني استخراج مي‌شود.

این استاد دانشگاه افزود: اين طرز فكر كه بعضي از كارها مردانه و بعضي ديگر زنانه است مربوط به دوره قاجاريه بوده و امروزه خانم‌ها در كليه زمينه‌ها اگر فرصت پيدا كنند شايستگي خود را نشان مي‌دهند. در سال 2008 كه به دعوت دانشگاه سانتياگو و مدرسه معدن کلرادو براي شركت در كنفرانسی تحت عنوان معادن رو باز مس به عنوان سخنران كليدي در آن به شیلی دعوت شده‌ بودم اتفاقا رييس‌جمهور وقت شيلي هم خانمي بود كه پس از دوران پينوشه به اين سمت انتخاب شده بود و به دليل مديريت صحيح در تجهيز و مدرنيزه كردن معادن طی 9 ماه اول سال 2008 بيش از 37 ميليارد دلار از فروش مس درآمد حاصل كرده بود. مديريت صحيح وی باعث آرامش در جامعه، رشد اقتصادي رفاه و وفور نعمت در شيلي شد. اين اتفاق در يك دوره 5 تا 6 ساله رخ داد. در همان سال بعد از معدن درآمد دولت شيلي از صادرات ميوه حدود 8 ميليارد دلار و درآمد حاصل از صادرات فرآوري ميوه‌جات كمتر از 5 ميليارد دلار بود.

اصانلو یادآور شد: بچه‌هايي كه امروز به دنيا مي‌آيند روزانه 60 كيلوگرم كاني مصرف مي‌كنند كه اگر سقف عمر نوزادهاي امروزي را 80 سال فرض كنيم، حدود 1700 تن كاني مصرف خواهند كرد كه با توجه به جمعيت فعلي جهان ميزان كل مواد مصرفي مورد نياز جهان حدود 10 هزار تريليون تن است. توليد اين ميزان تناژ با توجه به اينكه بخشي از جمعيت مردان جهان را كهنسالان و بخشي ديگر را نيز كودكان به خود اختصاص مي‌دهند كه نمي‌توانند در معادن فعال شوند و به اكتشاف و استخراج مواد معدني بپردازند، توسط مردان به تنهايي امكان‌پذير نيست. ضمن آنكه جمعيت جهان در سال 2030 از مرز 3/8 ميليارد نفر هم تجاوز خواهد كرد. به‌عبارت ديگر، نياز به مواد معدني براي اشخاصي كه اين روزها به دنيا مي‌آيند و 80 سال هم عمر مي‌كنند به مراتب بيش از عدد 10 هزار تريليون تن خواهد بود.

وی افزود: مصرف محصولات صنعتي جهان در سال 2000 نسبت به سال 1960 چهل برابر بيشتر شده بود. در سال 2000 جمعيت جهان بيش از 5 ميليارد و در قياس با سال 1960 دو برابر بوده و گردش پول هم چند برابر. پيش‌بيني مي‌شود كه در سال 2040 هم جمعيت جهان بيش از 9 ميليارد خواهد شد. گردش پول در سال 2011 حدود 50 تريليون دلار بوده كه در سال 2040 اين گردش پول به مراتب بيش از اين مقدار خواهد بود و بنابراين مصرف محصولات صنعتي زيادتر و نياز به توليد كاني‌هاي مفيد نيز بيشتر خواهد بود.

وی با اشاره به مصرف كاني‌ها در بعضي از محصولات صنعتي گفت: در اتومبيل بيش از 15 نوع كاني، تلويزيون 37 نوع كاني، پودر بچه يك نوع كاني، توليد كامپيوتر بيش از 37 نوع كاني، توليد كاربن – دو نوع كاني، توليد نان و كيك دو نوع كاني، فايبر گلاس چند نوع كاني، شيشه و سراميك چند نوع كاني، كود چند نوع كاني، سنگ‌هاي قيمتي چند نوع كاني، وسايل ورزشي چند نوع كاني، توليد دارو چند نوع كاني، جوهر و نوك مداد چند نوع كاني مورد استفاده قرار می گیرند و این نشان دهنده اهمیت مواد معدنی در زندگی بشر امروز است.

این استاد دانشگاه به آینده معدنکاری اشاره کرد و افزود: در سال 2030، دو سوم جمعيت جهان در شهرها زندگي خواهند كرد اين يعني توليد خانه بيشتر، راه‌هاي ارتباطي و زيربنايي بيشتر، محصولات كشاورزي بيشتر، مصرف انرژي زيادتر، مصرف كالاهاي صنعتي بيشتر و وسايل ارتباط جمعي بيشتر. كليه این موارد نياز به مواد معدني دارند كه بايد از معادن توليد شوند. بعضي از مواد معدني بحراني‌اند مثل مس، آهن، سرب، آلومينيوم و طلا. بعضي ديگر در گروه ضروري قرار دارند. ايران خوشبختانه در هر دو گروه غني است. در 50 سال ديگر رشته مهندسي معدن دوران شكوفا و پررونقي را پشت سر خواهد گذاشت. حيف است به دليل جنسيت دانشگاه‌ها خود را از افراد مستعد، علاقه‌مند و باهوش محروم كنند و از ارائه برنامه‌هاي بهينه در بخش‌هاي اكتشاف، طراحي و برنامه‌ريزي معادن عاجز شوند.

وی گفت: از پيدايش دانشگاه كه در زمان افلاطون اتفاق افتاده و در دهي به نام آكادمي در نزديك آتن فضايي را اختصاص به افرادي داد كه اين افراد با پيگيري، جست‌و‌جو و مطالعه مايل بودند سوالاتي را كه پاسخ آنها تا آن مقطع وجود نداشت را مطرح و به كمك استادان پاسخ اين سوالات را تهيه كنند به اين فضا يا مكان امروزه university يا دانشگاه و به افراد جست‌و‌جوگر نيز دانشجو اطلاق مي‌شود. بنابراين كار دانشگاه توليد علم است و امروزه هم بر همين اساس دانشگاه‌ها را رتبه‌بندي مي‌كنند. ايجاد شغل و توليد كار مربوط به ساير سازمان‌ها است.

به گفته این استاد دانشگاه دولت‌ها بايد با توجه به آنكه كليه امكانات و پتانسيل‌ها از جمله همين مواد معدني را در اختيار دارند شرايط را براي تحصيل و تحقق جوانان يا آحاد جامعه صرف‌نظر از جنسيت فراهم كنند. به طور كلي كار دانشگاه توليد علم، بالا بردن سطح دانش جامعه و آشنايي افراد جامعه با يافته‌هاي جديد است كه آنها براساس اين يافته‌ها بهتر و راحت‌تر زندگي كنند. بنابراين از افراد به دليل جنسيت نمي‌توان براي ورود به دانشگاهها جهت توليد علم و تبديل نادانسته‌ها به دانسته‌ها ممانعت به عمل آورد.