نفت ایران در رویارویی بزرگ با غرب / آینده چه خواهد شد؟

رسانه های بین المللی روز گذشته از توافق اولیه 27 عضو اتحادیه اروپا درباره خودداری از خرید نفت ایران خبر دادند.

به گزارش عصر ایران، براساس این توافق، سه کشور ایتالیا، اسپانیا و یونان، که خریداران اروپایی نفت ایران هستند خرید نفت خام از ایران را متوقف خواهند کرد. این سه کشور ، هم اکنون روزانه  حدود 500 هزار بشکه نفت خام از ایران می خرند.
این در حالی است که اسپانیا و یونان به دلیل وضعیت بد اقتصادی به نفت ارزان و نسیه ایران نیازمندند. شرکت انی ایتالیا هم بابت طلب خود، از ایران نفت خام وارد می کند. ایتالیا خواسته بود که شرکت انی از تحریم نفت ایران ، مستثنی شود.
ایران روزانه حدود سه و نیم میلیون بشکه نفت خام تولید و حدود دو و نیم میلیون بشکه از آن صادر می کند.

کشورهای اروپایی گفته اند تحریم نفت ایران را در نشست 30 ژانویه آینده خود رسما تصویب می کنند.
وزیرخارجه فرانسه نیز این موضوع را تایید و آمریکا هم از آن استقبال کرد.

پیش از این رسانه ها خبر داده بودند که اتحادیه اروپا برای این اقدام با چند مانع مواجه است: اتحادیه اروپا نگران بود با تحریم نفت ایران، جایگزینی پیدا نکند و همچنین این اقدام به بی ثباتی بازار نفت و افزایش بهای نفت منجر شود.

به همین منظور ، کشورهای عربستان، کویت و امارات برای افزایش تولید نفت اعلام آمادگی کرده اند. عراق نیز افزایش تولید دارد و نفت لیبی هم دوباره به بازار برمی گردد.

حال سوال اینجاست اگر اروپا از خرید نفت تهران خودداری کند، گزینه های پیش روی ایران چیست؟

پاسخ به این سوال به ماهیت تحریم نفت ایران توسط اروپا  و میزان موفقیت جایگزینی نفت ایران بستگی دارد.

در صورتی که تحریم نفتی ایران توسط اروپا جدی باشد و عملاً محقق شود ایران سه گزینه  پیش روی خود دارد:

اول: کاهش تولید نفت

هم اکنون به دلیل تحریم واردات فرآورده های نفتی، پالایشگاه های داخلی با حداکثر ظرفیت در حال فعالیت هستند لذا امکان مصرف بیشتر نفت خام را ندارند.

با حذف حدود نیم میلیون بشکه نفت صادراتی ایران به اروپا، ادامه عرضه آن به بازار، باعث کاهش شدید بهای نفت خام می شود و همین عامل به کاهش درآمدهای نفتی ایران منجر می شود ضمن اینکه در حال حاضر تقاضا برای نفت در بازار، رقم تقریبا ثابتی است و به یکباره و به صورت جهشی افزایش نمی یابد. ضمن این که تولید بدون بازاریابی هم معنا ندارد.

به هر حال کاهش تولید ،به کاهش درآمد نفتی ایران منتهی می شود.

دوم: فروش به قیمت ارزان تر

در وضعیت تحریم، برخی از مشتریان، شرایط را برای خرید نفت ارزان تر با دوره پرداخت طولانی تر پول آن مناسب می بینند. چین از مهمترین این مشتریان است که در این ضعیت ممکن است برای افزایش ذخایر نفتی خود ، نفت بیشتری از ایران بخرد.

در این صورت باز هم ایران مجبور است این مقدار از نفت خود (حدود یک پنجم تا یک چهارم) را به قیمتی ارزان تر بفروشد که بازهم درآمد نفتی ایران کاهش می یابد.

سوم: ذخیره

راه سومی نیز وجود دارد و آن انبار کردن این میزان نفت خام است. در این وضعیت ایران تولید نفت خود را کاهش نمی دهد در عین حال از عرضه آن به بازار خودداری می کند ولی این شیوه بسیار محدود و برای مدت زمان بسیار کمی امکان اجرا دارد.

گام های احتمالی بعدی

غرب و در راس آنها آمریکا صنعت نفت ایران را به عنوان منبع اصلی و محوری درآمد ایران در چند بخش مورد هدف قرار داده است.
غرب با تحریم سرمایه گذاری، دادو ستد مالی و حمل و نقل کالا، عملا مسیر کشف میدان های جدید و توسعه میدان های فعلی و افزایش تولید نفت را بسیار سخت کرده است.

از آن سو همین تحریم ها، فروش نفت ایران و دریافت پول آن را نیز مشکل کرده است. در همین ارتباط می توان به مشکل ایران با هند و چین بر سر خرید نفت ایران و اعلام پالایشگاه های کره جنوبی درباره نخریدن مقدار بیشتری از نفت ایران اشاره کرد.

هم اکنون اکثر پرداخت های پول نفت ایران، از طریق بانک مرکزی ایران صورت می گیرد. آمریکا نیز بانک مرکزی ایران را تحریم و علاوه بر آن تهدید کرده که کلیه طرف های حساب این بانک در جهان را هم تحریم می کند.

این احتمال نیز وجود دارد اتحادیه اروپا در نشست آتی خود علاوه بر تایید تحریم نفت ایران، حرکت در مسیر تحریم بانک مرکزی ایران را به دنباله روی از امریکا آغاز کند و گامی هرچند کوچک را در این روند بردارد کما این که انگلیس یکی از سه کشور مهم اتحادیه اروپا، تعاملات با بانک مرکزی ایران را به طور کامل متوقف کرده است.

گام بعدی تحریم ها که مسوولان باید بر روی ان متمرکز شده و تمهیداندیشی کنند، تمرکز جبهه مخالف ایران بر بزرگترین خریداران نفت خام ایران و  وادار کردن آنها به کاهش خرید از ایران است.

اصولا خریداران نفت ایران هم اکنون از یک سو با مشکلات پرداخت پول نفت ایران و از سوی دیگر با فشارهای آمریکا برای نخریدن نفت ایران و تحریم واشنگتن علیه بانک مرکزی ایران (تنها کانال رسمی پرداخت پول) روبه رو هستند.

براساس آمارهای منتشر شده توسط خبرگزاری فرانسه، کشورهای زیر به ترتیب ، خریداران نفت خام ایران هستند.

1-    چین (543 هزار بشکه در روز)
2-    هند (341 هزار بشکه در روز)
3-    ژاپن (251 هزار بشکه در روز)
4-    ایتالیا (249 هزار بشکه در روز)
5-    کره جنوبی (239 هزار بشکه در روز)
6-    ترکیه (217 هزار بشکه در روز)
7-     اسپانیا (149 هزار بشکه در روز)
8-     یونان (111 هزار بشکه در روز)
9-    آفریقای جنوبی (98 هزار بشکه در روز)

تا این لحظه جبهه تحریم ایران توانسته است سه خریدار عمده اروپایی را به خروج از این لیست متقاعد کند و لذا هیچ بعید نیست که در روزها یا هفته های آتی ، سراغ 6 کشور بعدی نیز بروند و آنها را متقاعد به تغییر منبع نفتی خود کنند. در اینجاست که نقش کشورهای عربی و مشخصاً عربستان در افزایش تولید برای حفظ توازن بازار پررنگ تر می شود فلذا یکی از راهبردهای تهران این است که مانع از همسویی کشورهای عربی با این جریان ضدایرانی شود ، هر چند که برخی از این کشورها از جمله عربستان هرگز در قبال ایران حسن نیت نداشته اند.