اين شوخ طبعي ادامه يافت و هنگامي‌که خبرنگاران با کارشناسان پژوهشكده رويان تماس گرفتند، با اين جواب جديد روبه رو شدند: «تصميم رويانا عوض شده. او مي‌خواهد درس بخواند و قصد ازدواج ندارد!»

اگر رويانا بتواند توليد مثل کند موفقيت ما کامل است، چون قابليت توليد مثل يکي از فرآيندهاي مهم است.
دکتر نصر اصفهاني رئيس واحد اصفهان پژوهشکده رويان، در گفتگو با همشهري با طبيعي اعلام کردن وضعيت رويانا، گوسفند شبيه سازي شده ايراني، مي‌گويد: «‌ رويانا حدود 7 ماه دارد و در حال حاضر تفاوتي با گوسفندان هم سنش ندارد اما تا بلوغ هنوز حدود 2 ماه زمان دارد و چون هنگامي‌که رويانا بالغ مي‌شود ما فصل جفت گيري بهار را از دست داده‌ايم، بايد تا پاييز صبر کنيم و آن هنگام براي جفت گيري رويانا از چندين ماده از نژادهاي خوب و خالص استفاده مي‌کنيم.»

هنگامي‌که اواسط اسفندماه سال 85 خبري مبني بر اين‌که «رويانا قادر به توليد مثل خواهد بود و كارشناسان به دنبال همسر مناسب براي وي هستند.» از قول مسئولان پژوهشکده رويان بر روي خروجي خبرگزاري‌ها قرار گرفت، در نشريات مختلف «تلاش براي يافتن جفت مناسب رويانا» به يکي از جالب ترين خبرهاي علمي‌تبديل شد. غافل از آنکه دکتر نصر اصفهاني در جلسه پيش از عيد، در جواب سوال خبرنگاري که از برنامه‌هاي آينده براي رويانا پرسيده بود، اين جمله را طنزگونه بيان کرده است.

اما از شوخي‌ها گذشته، واقعيت آن است که توانايي توليد مثل در حيوانات شبيه سازي شده نشانگر موفقيت کامل پژوهشگران در اين عرصه است و رويانا هم از اين قاعده مستثني نيست. دکتر حسيني عضو هيات علمي‌پژوهشکده رويان در اين زمينه مي‌گويد: «ملاک نهايي ارزش گذاري روند شبيه سازي توليد مثلي، توليد يک پستاندار کامل است که علاوه بر دارا بودن شرايط فيزيولوژيکي کامل حيوانات هم رده و هم گونه خود، از توانايي توليد مثل و توليد بچه سالم و طبيعي در زمان بلوغ بهره‌مند باشد.»

به اين ترتيب در بررسي حيوانات شبيه سازي شده، تست‌هايي از قبيل ميزان ماندگاري پس از تولد، آزمون‌هاي فيزيولوژيک از قبيل سنجش پارامترهاي خون و ادرار، فاکتورهاي رشد و وزن گيري و...، رفتارهاي طبيعي حيوان نسبت به حيوانات هم سن و هم رده، آزمون‌هاي ژنتيک و در نهايت تست‌هاي باروري و توانايي توليد مثل در نسل‌هاي آينده مورد توجه قرار مي‌گيرند.

اما تشخيص قابليت باروري حيوان کلون شده در سه مرحله ظاهري (مورفولوژيک)، ساختاري- عملکردي و همچنين سلولي- مولکولي انجام مي‌شود. دکتر حسيني در اين زمينه مي‌گويد: «اگر حيوان کلون شده نر باشد بايد علاوه بر ضمائم توليد مثلي کاملا طبيعي و عادي، در سن بلوغ رفتارهاي توليد مثلي طبيعي مانند جفت يابي را از خود نشان دهد. علاوه براين پارامترهاي سلولي مولکولي بايد طبيعي باشد و منجر به عملکرد عادي غدد ضميمه تناسلي و توليد اسپرم کاملا بالغ شود. و در نهايت حيوان نر بايد بتواند به نحو مناسبي با يک حيوان ماده جفت گيري کند و موجبات باروري آن حيوان را فراهم کند و اين آبستني منجر به تولد بچه سالمي‌شود که اين بچه خود از قابليت توليد مثل بهره‌مند باشد.»

ليلي زن بود يا مرد؟

«حدود 7 ماه از تولد گوسفند شبيه سازي شده ايراني گذشته ولي هنوز برخي دوستان با توجه به اسم اين بره تصور مي‌کنند که با يک موجود ماده طرفند، در حالي‌که گوسفندي که براي شبيه سازي رويانا مورد استفاده قرار گرفت، يک گوسفند نر بوده و طبيعتا رويانا هم نر است.»

دکتر نصر در مورد انتخاب نام رويانا مي‌گويد: «مي‌خواستيم نسبت اين بره با پژوهشکده رويان مشخص شود و رويانا در مجامع بين المللي به راحتي شناخته شود. ضمن اينکه الف در پايان نام رويانا به نوعي هم به نژاد افشاري اين گوسفند اشاره دارد. از آن گذشته تصور نمي‌کنم هر الفي در پايان يک نام به منزله مونث بودن باشد کمااينکه در فارسي ميانه نام‌هايي مانند آپادانا داريم که صرفا نام يک محل هستند.»

در هرحال به گفته دکتر حسيني، رويانا پس از طي کردن مرحله بحراني زندگي در چند روز اول پس از تولد، مورد برسي‌هاي اوليه قرار گرفته و از نظر تست‌هاي ظاهري توليد مثلي بدون مشکل بوده است و همچنين از حدود 5 ماهگي تمايلات غريزي به جنس ماده در وجودش به صورت کاملا طبيعي وجود دارد. دکتر حسيني ديگر آزمايش‌هاي انجام شده بر روي رويانا را اينگونه توصيف مي‌کند: «اين بره از نظر فيزيولوژيک، وزن گيري، فاکتورهاي رشد، پارامترهاي مرتبط با خون و ادرار مورد آزمايش قرار گرفته و سالم و طبيعي بوده است و اکنون کم کم براي آزمايش‌هاي ژنتيک آماده مي‌شويم.»

به گفته اين متخصص بررسي «تئوري پيري زودرس در حيوانات کلون شده» از جمله مسائلي است که در آزمايش‌هاي ژنتيک مورد توجه قرار دارد. بر اساس اين تئوري موجودات همانند‌سازي شده در واقع ادامه عمر موجود اوليه را زندگي مي‌كنند، چون سلول اوليه كه موجود همانندسازي شده از آن گرفته شده، ماه‌ها يا سال‌ها در بدن موجود اوليه زندگي كرده و بارها و بارها تقسيم شده و بار‌ها دنباله تلومري DNA ژنوم آن كوتاه‌تر شده است.

فرزند رويانا کي از راه مي‌رسد؟

مرحله اصلي بلوغ گوسفندان در فاصله 9 تا 11 ماهگي اتفاق مي‌افتد. البته در اين موجودات توليد مثل وابسته به فصل است و بهار و پاييز فصل جفت گيري گوسفندان به شمار مي‌رود. بنابراين پاييز امسال رويانا از نظر سن، جثه و ديگر پارامترهاي مرتبط کاملا آماده جفت گيري خواهد بود و اگر همه چيز به خوبي پيش رود فرزندش اواخر زمستان و يا نهايتا اوائل بهار آينده متولد مي‌شود.

فرزندي که مسلما در مطالعات آينده پژوهشگران مورد استفاده قرار مي‌گيرد. به گفته دکتر حسيني توانايي توليد مثل بچه‌هايي که از حيوانات شبيه سازي شده متولد مي‌شوند مورد توجه است و معمولا اين قابليت تا چند نسل بررسي مي‌شود و براي تکميل مطالعات از اين حيوانات براي تولد حيوانات عادي و شبيه سازي شده ديگر بهره مي‌گيرند.

اما از حدود 2 ماه ديگر که رويانا بالغ مي‌شود تا پاييز که فصل جفت گيري شروع شود، متخصصان پژوهشکده رويان بي کار نمي‌نشينند: «وقتي رويانا بالغ شود و بتوانيم نمونه‌هاي اسپرمش را در اختيار بگيريم آزمايش‌هاي سلولي- مولکولي را آغاز مي‌کنيم. آزمايش‌هايي چون سنجش تعدادو تحرک اسپرم‌ها، توانايي باروري و....»

به گفته دکتر حسيني اين داده‌ها به غني سازي اطلاعات موجود در مورد يک حيوان کلون شده مي‌انجامد و کارشناسان را قادر مي‌سازد تا اين اطلاعات را با داده‌هاي مربوط به يک بره طبيعي همسان و از همان نژاد مقايسه کنند.

اما بد نيست به اين نکته هم اشاره کنيم که در جفت گيري حيوانات شبيه سازي شده، خالص بودن نژاد جفت و شناخته شده بودن خصوصياتش مهم ترين نکته‌اي است که مورد توجه کارشناسان قرار دارد.

نکته‌اي که از نظر دانشمندان ايراني هم دور نمانده است: «خوب جفت مورد استفاده بايد از يک نژاد خالص باشد که خصوصيات آن برايمان کاملا شناخته شده باشد تا در مورد بچه بدانيم چه خصوصياتي را از مادر و چه خصوصياتي را از رويانا به ارث برده است. در مورد رويانا هم اول از يک ماده خالص افشاري که هم نژاد خود روياناست استفاده مي‌کنيم. ضمن اينکه براي بررسي آميختگي ژن‌ها مي‌توانيم از ماده‌هايي از نژادهاي ديگر چون بختياري خالص، مغاني خالص و غيره نيز بهره گيريم.»

کانال عصر ایران در تلگرام

تماشاخانه