مشکلات تکراری زائران نیمه شعبان در مسجد جمکران

مهر: فراهم کردن شرایط پذیرایی مناسب از خیل عظیم زائران و مشاقان امام زمان(عج) که همزمان با نیمه شعبان عازم شهر قم و مسجد مقدس جمکران می‌شوند موضوعی است که همه ساله مسئولان قم قبل از شروع مراسم در مصاحبه‌های خود وعده انجام آن را به شکل مطلوب می‌دهند اما کمبود امکانات و گاهی ضعف مدیریت باعث می‌شود در برخی موارد زائران در قم با مشکلاتی روبرو باشند.

جمعیت انبوهی از مرد و زن و جوان و حتی چند کودک به دور تانکر آب جمع شده بودند، تانکر خالی بود اما جمعیت همچنان برای رسیدن به آن تلاش می کرد. گویا هیچ شخصی نمی‌خواست شانس خود رابرای امتحان کردن تانکر از دست بدهد.

جمعیت مانند دریایی مواج به سوی آب می‌رفت. خودرویی که حامل آب بود با بوق‌های آزار دهنده و متدد، راه خود را از میان جمعیت باز کرد و تا نزدیکی تانکر خود را رساند. کارگران با زحمت فراوان سعی کردند شیلنگ آب را به داخل تانکر هدایت کنند اما دهانه شیلنگ هنوز به تانکر نرسیده بود که ناگهان آب جاری شد و مردم تشنه اگر چه سیراب نشدند اما به طور کامل خیس آب شدند.

دریای جمعیت که از وجود آب مطمئن شده بود، طوفانی به پا کرد و دوباره شلنگ از تانکر در آمد و مردم تشنه اگر چه .... .
این بخشی از خاطرات نیمه شعبان چهار سال پیش بود که در مسجد حاضر بودم، چند سالی گذشت تا دوباره به خود جرأت دادم و در شب میلاد حضرت حجت(ع) به این مسجد رفتم.

باید اعتراف کرد که شرایط بهتر از سالهای گذشته شده بود. ظرفیت پارکینگ‌ها به خوبی افزایش پیدا کرده و ترافیک نیز کنترل شده بود و مردم در مجموع شاهد محیط آرام و معقولی بودند، اما هنوز مشکلات فراوانی وجود دارد که می‌شود آنها را به سادگی حل کرد.

امسال تمامی 4 پارکینگ و 6 پارکسوار وعده داده شده فعال بودند و در تمامی مسیر‌های منتهی به جمکران پارکینگ یا پارکسواری ایجاد شده بود که تمامی خودروها را به آنجا هدایت کرده و زوار بقیه راه را با استفاده از اتوبوس طی می‌کردند. این پارکسوارها تا ساعت‌های پایانی شب ظرفیت پذیرش مسافر را داشتند.

ضعف در اطلاع‌رسانی

تمامی مسافرینی که با آنها صحبت شد بر این مسئله متفق بودند که با استفاده از تابلوهای نصب شده در ورودی‌ها و سطح شهر به راحتی توانسته‌اند خود را به پارکینگ‌ها برسانند اما مشکلات نیمه شعبان امسال دقیقا از همین پارکینگ‌ها شروع می‌شد.

در خبر‌ها از قول یکی از مسئولین استانی آمده بود که 200 هزار مورد انواع راهنما از قبیل بروشور و .. برای هدایت مردم در اختیار آنها قرار می‌گیرد اما زائرینی که در پارکینگ‌ها پیاده می‌شدند حتی نمی‌دانستند در کدام پارکینگ پیاده شده‌اند بسیاری از آنها از وجود اتوبوس‌هایی که ایشان را تا مسجد منتقل می‌کرد بی‌خبر بودند و اثاثیه را بر پشت خود قرار داده مسیر یک کیلومتری تا مسجد را پیدا طی می‌کردند.

قطعا بروشورهایی میان مردم توزیع شده بود اما خبرنگار مهر که از ساعت 19 تا نیمه‌های شب در مسجد و اطراف آن حاضر بود و با تعدای از مسافرین نیز صحبت کرد، هیچ موردی را مشاهده نکرد و هر چه بر روی زمین گشت تا شاید تکه کاغذی شبیه آن پیدا کند موفق نشد.

در داخل مسجد نیز تابلوهای مفیدی که بتواند مردم را هدایت کند وجود نداشت و باز هم ضعف در اطلاع‌رسانی مانند بسیاری دیگر از مناسبت‌ها بزرگترین مشکل این شب بود. اگر همین توزیع بروشور‌ها به خوبی اتفاق می‌افتاد بسیاری از مشکلات در خصوص اطلاع رسانی حل می‌شد.

سرویس‌های بهداشتی همچنان ناکافی هستند

اما مشکل تکراری برای مسافرینی که وارد قم می‌شوند، سرویس بهداشتی است و جمکران نیز از این مسئله مستثنا نیست.

سخنگوی شواری شهر از راه اندازی هزار و 260 چشمه توالت خبر داده بود اما آنچه در محیط جمکران دیده می‌شد همان سرویس‌های قبلی بود و حتی وقتی از خدام در مورد سرویس‌های افزوده شده پرسیده شد آنها اظهار بی‌اطلاعی کردند.

به این ترتیب باز هم شاهد صف‌های طولانی در توالت‌ها بودیم و این مسئله‌ گلایه مسافرین را موجب شده بود. زائری که از ملایر رنج سفر را تحمل کرده بود در این رابطه گفت: سرویس‌های بهداشتی به هیچ وجه پاسخگوی مردم نیست و باید مدت زیادی در صف صبر کنیم.

گاهی اوقات یک درد آنقدر تکرار می‌شود که همه به آن عادت می‌کنند و کسی در جهت رفع آن تلاش نمی‌کند. کمبود مخزنهای توزیع آب یکی از مشکلاتی است که گویا همه به آن خو کرده‌اند و دیگر مسئولان جمکران در فکر اصلاح آن نیستند. تانکر‌های آب و سقاخانه‌های جمکران حتی در شب‌های چهارشنبه و جمعه نیز جوابگوی زائرین نسیت.

این نکته ایست که یکی از خدام بر آن تأکید می‌کرد. او معتقد بود طی سال‌های گذشته تعداد تانکرها کاهش پیدا کرده ولی افزایش نیافته است.

این خادم به صحن محوطه روبروی مسجد اشاره کرد و گفت: این محوطه بسیار بزرگ فاقد منبع آبرسانی است و مردم باید مسیری طولانی را طی کنند تا تازه به صف طولانی آب برسند.

البته توزیع آب معدنی توسط شهرداری تنها التیامی ساده بود که به سرعت اثر آن از بین رفت چرا که اولا حجم آب توزیع شده با جمعیت تناسبی نداشت و دیگر آنکه آب در بطری‌های آب معدنی به سرعت گرم می‌شود و دیده ‌شد که مردم آب داخل آنها را به روی زمین می‌ریختند.

در واقع نیاز اصلی مردم آب خنک بود و اگر در بین مردم یخ توزیع می‌شد برخی از نیاز آنها رفع می‌شد. در واقع راه حل این مشکل افزایش تانکر‌ها با استفاده از ظرفیت هلال احمر، سپاه و دیگر ارگان‌ها به همراه توزیع مناسب یخ در بین مردم است.

نبود نظارت بر قیت‌ها مشکل‌ساز شد

همین مسئله نبود آب خنک در بین مرد باعث شد تا فروشندگان و برخی کسبه اطراف مسجد از فرصت استفاده کنند و یک بطری آب را تا  هزار و صد تومان به فروش برسانند. این مسئله در مغازه‌های خارو بار فروشی محدود به آب نبود و دیگر کالاها را نیز شامل می‌شد و حتی در خارج از مسجد نیز کرایه تاکسی‌ها رشد چشم گیری داشت.
 
در مقابل واحد نظارت بر تاکسیرانی قم اگر مسافری وقت می‌گذاشت و با تعداد زیادی تاکسیران بحث می‌کرد شاید موفق می‌شد که بتواند برای رسیدن به حرم حضرت معصومه(س) یک تاکسی با کرایه 700 تومان پیدا کند (در حالی که در روز عادی حداکثر کرایه این مسیر 450 تومان است).

زوجی که از تهران به جمکران آمده بودند گفتند که برای رسیدن به جمکران از مبدا میدان هفتاد و دو تن، دو هزار تومان پرداخته‌اند و به علت ترافیک در نیمه راه پیدا شده‌اند.

تبلیغات و امور فرهنگی فصل فراموش شده برنامه‌های نیمه شعبان

حجت الاسلام مرتضی وافی، دبیر شورای فرهنگی مسجد جمکران روزی که قرار بود در نشستی مطبوعاتی فعالیت‌های فرهنگی جمکران را به اطلاع مردم برساند هر چند با یک ساعت تأخیر به جلسه آمد از اجرای برنامه‌های متنوع و بسیار در مسجد جمکران خبر داد ، اما شب نیمه شعبان در داخل جمکران هیچ خبری نبود.

تنها چند جایگاه ارتباط فرهنگی وجود داشت که برخی از آنها نیز خالی بود و مردم به عنوان نیمکت از آن استفاده کردند. در آنهایی که خادمی ایستاده بود اگر کسی از او تقاضای بسته فرهنگی می‌کرد، فیشی به او می‌داد تا به درب شمالی رجوع کرده و آنجا بسته را دریافت کند و طبیعتا اگر مردم طلب نمی‌کردند که عموما هم نمی‌کردند او چیزی به آنها نمی‌داد. مسافری که از بوشهر آمده بود در خصوص فعالیت‌های فرهنگی مسجد گفت: به غیر از دعایی که خوانده می‌شود فعالیت دیگری در جمکران وجود ندارد.

تنها برنامه فرهنگی مسجد جمکران مراسمی بود که هر سال نیز برگزار می‌شود. اگر از صحبت‌های علی لاریجانی، رئیس مجلس شورای اسلامی بگذریم به جز دیالوگهای نسبتا زیبای مجری و ادعیه‌خوانی، این برنامه بخش جذاب دیگری نداشت. نه مولودی خوانی، نه تواشیح و نه هیچ برنامه شاد دیگری.
 
تعداد زنان حاضر در مسجد جمکران قابل توجه بود و شاید به راحتی گفت که آنها تعداد 3 برابر مردان بود اما هیچ برنامه‌ای برای آنها در نظر گرفته نشده بود، هرچند حجت الاسلام وافی پیش از این وعده آن را داده بود.

با آن همه تأکیدی که مجموعه استانداری بر بعد فرهنگی مراسم داشت، توقع می‌رفت که برنامه‌های فرهنگی فراوانی انجام شود که این طور نشد.

با وجود ظرفیت فرهنگی بی‌نظیر استان قم با مدیریت و صرف هزینه می‌توان از این اجتماع میلیونی به بهترین نحو برای تبلیغ مهدویت سود جست.

با آنکه به 19 بی تی اس تلفن همراه موجود در منطقه جمکران، 4 دستگاه دیگر افزوده شده بود اما همچنان شبکه پاسخگو نبود و باید برای سال بعد تدابیر بهتری اندشیده شود.

موتوری‌ها کنترل شوند

برغم تلاش و حضور دستگاه‌های مختلف استان در اطراف جمکران و کنترل مطلوب مسیرها، اما هنوز موتور‌های فراوانی در اطراف مسجد بودند که این مسئله کاملا آزار دهند بود؛ کما این که خبرنگار مهر شاهد تصادفی بین یک دستگاه موتور و دختری بود که از خیابان رد می‌شد.

مهار موتور سوارها بسیار دشوار است اما به هر حال باید تمامی آنها را مانند خودرو‌ها به پارکینگ‌ منتقل کرد تا از بی‌نظمی‌های بعدی جلوگیری شود.

اما نکته پایانی که باید به آن اشاره کرد، مسئله اقامت زوار است. تقریبا تمامی زوار محل اقامت خود را برای شب، حیاط مسجد اعلام می‌کردند. گذشته از آن‌که شایسته نیست زوار در حیاط اقامت کنند باید تدبیری برای فصول سردتر اندیشیده شود.

هر چند زیر زمین شبستان در اختیار زائران قرار گرفته بود اما این فضا به هیچ عنوان جوابگوی خیل مشتاقان نیست.

به نظر می‌رسد در صورتی که از فضای مسجد جمکران به چند کمپ تقسیم و برای هر کدام به طور مستقل امکاناتی از قبیل آب، برق برای شارژ موبایل، فعالیت‌های فرهنگی و ... در نظر گرفته شود مسئله استقرار به راحتی سامان پیدا می‌کند و در دیگر موارد نیز امکانات به نحو مطلوبی در اختیار قرار می‌گیرد.

اما در کنار همه نکات مثبت و منفی، حضور نیرو‌های داوطلب اعم از بسیجی و غیره و همچنین خدمت‌رسانی بی‌دریغ خدام قابل تقدیر بود. این عزیزان با وجود سختی کار تا آنجا که این خبرنگار دقت کرد در کمال اخلاق و صبر مردم را یاری و نواقص دستگاه‌های مختلف را جبران می‌کردند.

به هر حال امید است از تجربیات امسال بهره گرفته شود تا هر سال شاهد بهتر شدن اوضاع جمکران باشیم.