دو نتیجه «واکنش سخت آمریکا» به «رفتار نرم ایران»

عصرایران ؛ جعفر محمدی - در حالی که هنوز مرکب بیانیه تهران خشک نشده بود ، خانم هیلاری کلینتون ، وزیر امور خارجه آمریکا در واکنش به این موضوع ، جمله ای گفت که شگفتی بین المللی را به دنبال داشت ؛ او  گفت: «تحریم» قانع کننده ترین پاسخ به توافق تهران است! و از ارائه پیش نویس قطعنامه جدید علیه ایران در شورای امنیت خبر داد.

این سخنان به قدری عجیب بود که برخی سیاستمدارانی که موضوع هسته ای ایران را از نزدیک دنبال می کنند گمان بردند که وزیر خارجه آمریکا حتی یک بار هم متن بیانیه تهران را نخوانده است ؛ از جمله ، احمد داوود اوغلو وزیر امور خارجه ترکیه گفت که کشورهای غربی و به ویژه ایالات متحده بهتر است چشمانشان را خوب باز کرده و متن بیانیه 10 ماده ای تهران را به دقت بخوانند.

در این باره ، دو نکته زیر را می توان به عنوان اولین و مهم ترین آثار و نتایج واکنش آمریکا بر شمرد:

1 - با اعلام موضع آمریکا این سؤال پیش می آید که اگر در "اجلاس تهران" ، ایران اعلام می کرد که حاضر به انتقال اورانیوم سه و نیم درصدی اش نیست ، واکنش ایالات متحده، آیا جز این بود؟!

پیش نویس قطعنامه در حالی در دست تدوین بود و آمریکا در حالی ادبیات تحریم را به کار می برد که شرایطی دیگرگون بر موضوع هسته ای ایران حاکم بود اما با نرمش ایران و پذیرش انتقال اورانیوم سه و نیم درصد به خارج که مهم ترین خواسته غرب در شرایط حاضر بود ، اوضاع کاملاً تغییر کرده است.

با این حال ، آمریکا دقیقاً همان روش و گویشی را به کار برد که قبل از شرایط کنونی از آن بهره می برد و بدین وسیله این گمانه را تقویت نمود که اساساً آمریکایی ها کاری به رفتارهای ایران ندارند و خط سیر از پیش تعریف شده ای را دنبال می کنند. بر این اساس ، اگر ایران بر مواضع خود پافشاری کند ، آنها مقاومت ایران را بهانه ای برای تشدید فشارها می کنند و اگر ایران نرمش نشان دهند ، آن را ندیده می گیرند و همچنان به کار خود مشغول می شوند.

2 - بیانیه تهران ، از معدود مواردی بود که در داخل ایران با اجماع نسبی همه گروه ها مواجه شد و تنها برخی اصولگرایان ، نقدهایی را بر آن وارد کردند. این بیانیه ، حتی حمایت دور ترین گروه های سیاسی نسبت به جریان حاکم ، مانند ملی مذهبی ها را نیز کسب کرد و دیپلمات اصلاح طلبی مانند سیدصادق خرازی نیز که منتقد دائمی سیاست خارجی دولت احمدی نژاد است در سرمقاله روزنامه شرق ، از همه جناح ها خواست از این حرکت جدید حمایت کنند. ادبیات غالب و رسمی اکثر اصولگرایان نیز حمایت از این بیانیه بود.

در این میان ، جملات ناگفته اما مسلم میانه رو ها و اصلاح طلبان به اصولگرایان این گونه است: دیدید حق با ما بود و آخر سر به سیاست ما بازگشتید؟ ما اکه ز همان اول گفته بودیم باید مماشات کرد و با نرمی و تعامل کارها را پیش برد.

اما واکنش آمریکا ، مانند یک تودهنی محکم بر نیروهای میانه رو در ایران عمل می کند و زبان آنها را در آینده کوتاه خواهد کرد زیرا جناح اصولگرا و حتی افکار عمومی با استناد به رفتار آمریکا در جریان بیانیه تهران ، هر گونه نرمش و انعطافی در تعامل با غرب را "گزینه ای آزموده و مردود شده" تلقی خواهند کرد و این مسأله به زیان پایگاه اجتماعی و سیاسی میانه رو ها در ایران خواهد بود و البته کار غرب در مهم ترین کشور خاورمیانه را بسیار دشوار تر خواهد نمود.

به بیان خلاصه ، «واکنش سخت آمریکا» به «رفتار نرم ایران»، تبعات راهبردی عمیقی را در روابط آینده طرفین بر جای خواهد گذاشت و همواره این نمونه رفتاری ، به عنوان یک «کد تاریخی» در رفتار شناسی واشنگتن مورد استناد و استفاده قرار خواهد گرفت.