نمایشگاه رسانه ها ؛ آیا مدار چهره های رسانه ای نسل جدید تغییر کرده؟

عصرایران ؛ رضا غبیشاوی - نمایشگاه مطبوعات با عنوان جدید "رسانه های ایران" به مدت 4 روز در این هفته برگزار شد. اینکه نمایشگاه رسانه ها بعد از توقف 6 ساله بالاخره برگزار شد یک اتفاق خوب و خوشایند است و باید ازآن استقبال کرد. امید اینکه در سال های آینده هم این نمایشگاه برقرار باشد تا زمینه ای برای دیدار و ارتباط مستقیم اهالی رسانه و مخاطبان فراهم باشد. با این حال این نکته قابل طرح است که چرا تشکل های صنفی رسانه ای و روزنامه نگاران مسوولیت برگزاری نمایشگاه را برعهده نمی گیرند تا اینکه دولت خود مجبور نباشد مستقیم وارد این میدان شود.

نمایشگاه مطبوعات سابق و رسانه های فعلی، از دهه 70 به عنوان بخشی از نمایشگاه کتاب شکل گرفت. اندک اندک با افزایش تعداد روزنامه ها و نشریات، از سال 85 به صورت جداگانه برگزار شد اما در نتیجه حوادث سیاسی - اجتماعی و همه گیری کرونا، متوقف شد ولی در نهایت بعد از 6 سال دوباره برگزار شد.



مهمترین وجه نمایشگاه، حضور مردم و ارتباط آنها با رسانه هاست. دقیق تر یعنی امکان تماس و گفتگوی مستقیم و بی واسطه و حضوری مخاطبان با رسانه ها و روزنامه نگاران.
با این حال، نمایشگاه امسال به چند دلیل با رونق نمایشگاه های سال های گذشته، قابل مقایسه نبود و حضور مردم کمتر از انتظار بود. از جمله اینکه نمایشگاه در 4 روز وسط هفته برگزار شد و به روزهای پنجشنبه و جمعه هم کشیده نشد. همچنین، فضای نمایشگاه و تعداد مراجعه کنندگان نیز تابعی از فضای کلی سیاسی  اجتماعی کشور است و قابل حدس بود.

آیا مدار چهره های رسانه ای نسل جدید تغییر کرده ؟

علاوه بر این، تغییر مدار چهره های رسانه ای مورد توجه نسل جوان را نیز شاید بتوان یکی از دلایل ذکر کرد. مداری که با نسل های جوان قبلی متفاوت است.
در سال های قبل، دنیای سیاست ایران از هر دو جناح، چهره های معروف و مشهور و جنجالی داشت که صحبت و سوال وجواب و بحث و جدل با آنها نه تنها برای خبرنگاران قابل توجه بود بلکه برای مردم عادی و پیگیر سیاست و رسانه، به ویژه جوانان آن زمان، جذاب و لذت بخش بود هر چند با آن چهره ها مخالف بودند و زاویه داشتند.

وزیران و مقامات وقت هم وزنه ای به شمار می آمدند و همکلامی با آنها، فرصتی به شمار می رفت اما هم اکنون نه از آن چهره های جذاب سیاسی - رسانه ای، خبری است و نه مقامات فعلی، چنگی به دل می زنند. چهره های مشهور و محبوب هم اکثرا یا به نمایشگاه نیامدند یا اگر آمدند حداقلی بود.
به یاد دارم در سال هایی که نمایشگاه مطبوعات در کنار نمایشگاه کتاب در محل دائمی نمایشگاه های بین المللی (چمران) برگزار می شد سالن های متعدد همزمان میزبان جلسات سخنرانی و پرسش و پاسخ روزنامه نگاران و چهره های سیاسی دو جناح می شد؛ از مسعود ده نمکی "شلمچه" تا اکبر گنجی و سعید حجاریان "صبح امروز" و  جلایی پور و شمس الواعظین "جامعه" و "توس"...  جلساتی مملو از حاضران هیجان زده با سوالاتی غرق در شور وشعف.

وقتی جلسات و ساعت کار روزانه نمایشگاه  به پایان می رسید گروه گروه در خیابان های نمایشگاه، گفتگوهای ایستاده جوانان با چهره ها ادامه می یافت. نمایشگاه مطبوعات آن سال ها در کنار لذت سیب زمینی سرخ شده، مملو از لذت دیدار و گفتگو با چهره های معروف دنیای سیاست و رسانه ها بود.
نمی دانم شاید این صحنه ها هم به نوستالژی نسل ما تبدیل شده و انتظار و توقع هم نسلی های ما بیش از اندازه شده ... شاید جوانان و نوجوانان فعلی، چهره های رسانه ای – سیاسی خود را در این نمایشگاه نمی یابند.

با این همه اندک غرفه های رسانه های بخش خصوصی / حرفه ای همچنان برای مخاطبان عادی / مردم، جذابیت خود را حفظ کرده بودند ... یکی از این غرفه ها را باید انصاف نیوز دانست که با دعوت از چهره های سیاسی – رسانه ای، سخنرانی و گفتگو و پرسش و پاسخ آنها را با مردم عادی و مراجعه کنندگان برقرار ساخت. 

انسان رسانه ها در نمایشگاه

از ویژگی های منحصر به این دوره از نمایشگاه رسانه ها، حضور انسان رسانه ها بود. برای اولین بار، مالکان صفحات فعال و پرمخاطب در شبکه های اجتماعی و پیام رسان ها توانستند در نمایشگاه حاضر شوند؛ غرفه داشته باشند و با مخاطبان خود این بار نه مجازی که حضوری دیدار و گفتگو داشته باشند. یکی از این غرفه ها، غرفه صفحه توییتری "امیر تنها" بود که میزبان گفتگو با مردم و فعالان از طیف های مختلف بود و با استقبال خوب بازدیدکنندگان روبه رو شد.

غرفه صفحه توییتری "امیر تنها " در نمایشگاه رسانه ها - مصلی تهران

این حرکت جدید در نمایشگاه رسانه ها، نشانه ای از توجه به اهمیت و تاثیرگذاری فعالان مجازی در عرصه افکارعمومی است. بارها یک صفحه در یک شبکه اجتماعی فیلترشده توانسته با یک خبرگزاری یا سازمان با انبوه نیرو و امکانات رویارویی کند و بازی را به سود خود تمام کند.

این توجه و اعتبار بخشی به فعالان و صفحات مجازی در حالی که همزمان اکثریت مهمترین و پربازدیدترین سایت های اینترنتی، شبکه های اجتماعی و پیام رسان ها، در ایران فیلتر هستند از دیگر جنبه های زندگی عجیب و غریب رسانه ای در این سرزمین است.

سایه سنگین غرفه های اُرگان

البته غرفه های رسانه های ارگان اکثرا مخاطبان خاص را خود داشتند. برای آنها مهمتر از هر چیز، میزبانی از مسوولان بود تا هم غرفه های عظیم الجثه خود را به عنوان سند کارایی ارائه کنند هم مسوولان را مبهوت عِده و عُده خود کنند ... .

حضور غرفه های "رسانه های ارگان" و سازمان ها و نهادها بیش از هر چیز در نمایشگاه، پررنگ و بر غرفه های رسانه های بخش خصوصی و حرفه ای سایه انداخته بود.
به هر حال وقتی پای بودجه عمومی / بیت المال وسط باشد به راحتی می شود در غرفه نمایشگاه، دیوارها را بالا برد و از غرفه به عمارت رسید... به هر حال وقتی نتوان در محتوا، رقابت کرد در مساحت و بلندی دیوارهای غرفه می توان رقابت کرد تا هم چشم مسوولان بازدیدکننده را خیره کرد هم مثال زنده ای باشند برای ضرب المثل " آفتابه لگن هفت دست ، شام و ناهار هیچی".

تقریبا در هیچ کشور جهان (به صراحت و شفافیت واقعا هیچ)، همچون ایران، این تعداد خبرگزاری و روزنامه ارگان یعنی وابسته به نهادها و سازمان ها وجود ندارد. از این نگاه، ایران بی همتاست.

دلیل آن هم مشخص است و آن کارکرد تبلیغاتی این شبه رسانه هاست. هیچ کس از داشتن ابزار تبلیغاتی بدش نمی آید. به همین دلیل با وجود اینکه نه کارکرد رسانه ای دارند و نه تاثیرگذاری و نه محتوای قابل دفاع و نه سودآوری مالی اما روز به روز بر تعداد و حجم شان افزوده می شود و بیش از پیش به بلعیدن بودجه های دولتی – بیت المال، ادامه می دهند. وقتی می توان دستگاه تبلیغاتی برای تبلیغ داشت چرا باید از آن صرف نظر کرد؟

درک معنی و مفهوم رسانه و فعالیت رسانه ای - روزنامه نگاری پیش نیاز هر فعالیت رسانه ای است. رسانه چون آئینه صاف، بازگوی کامل واقعیت ها بدون بزرگنمایی و کوچک نمایی با تعهد به حقوق و منافع عمومی است. چنین فعالیت رسانه ای نیازمند بی طرفی و استقلال حرفه ای است که با فعالیت رسانه ای ارگان همسو نیست.

غیاب روزنامه نگاران برجسته خارجی و رسانه های بزرگ، مهم و تاثیرگذار منطقه و جهان در نمایشگاه رسانه ها نیز از دیگر نقاط ضعف این رویداد بود. رسانه  و روزنامه نگاری نیز به مانند هر فعالیت دیگری مبتنی بر انتقال و دریافت جدیدترین تجربیات و یافته های جهانی است. رسانه، پدیده ای مدرن و جهانشمول است. نمی توان با چشم بستن بر تجربیات جهانی، با آزمون و خطا حرکت کرد.

بیشتر بخوانید:

آغاز ثبت‌نام اولیه بیست و هفتمین نمایشگاه الکامپ

چگونه رسانه قوی داشته باشیم؟  / ایران نیازمند خودکفایی رسانه ای

تصویب قانون جدید آزادی رسانه ها در اتحادیه اروپا

صداوسیما، برکناری معاون سیاسی و مشکل اطلاع رسانی

به خبرنگاران مستقل اجازه بدهید حقوق نمایندگان را  بررسی کنند

کوروش کمپانی، چرا چهره ها در برابر تبلیغات، مسوولیت دارند؟

شبکه نمایش خانگی و سینما ؛ نظارت قبلی لغو شود

تماشاخانه

قسمت چهارم : از کشف سکه‌های نقره‌ای قرون وسطی تا کپسول زمانی در بیشه‌زار ماقبل تاریخ (فیلم)

پایان تک تازی گوگل / تصمیمات دادگستری آمریکا چه بلایی سر گوگل می‌آورد (فیلم)

فیلم های دیگر