شاهکارهای عروسکی غول‌پیکر «دیو و مبارک»، «ننه سرما و عمو نوروز» ساخته و پرداخته دستان توانمند «حامد زارعان» است. او تاکنون اجراهای متعددی در جشنواره‌های ایرانی و خارجی داشته و ۱۰۰ عروسک در ابعاد مختلف ساخته که یکی از شاهکارهای او ساخت ۱۴ عروسک با نماد کشورهای مختلف است که در «گلوبال ویلیج» امارات نگهداری می‌شود.

به گزارش همشهری آنلاین این هنرمند عروسک ساز از سال ۱۳۷۸ در زمینه‌های مختلف طراحی صحنه، کارگردانی و بازیگری فعالیت خود را آغاز کرده و از سال ۱۳۸۲ به نمایش‌های عروسکی و خیابانی علاقه‌مند شده‌است. دوره‌های آموزشی تخصصی آشنایی با تکنیک‌ها و ساخت عروسک‌های غول‌پیکر را در کشورهای ایتالیا و رومانی گذرانده است. سال ۱۳۸۹ نیز براساس این تلاش، حضور عروسک‌های غول‌پیکر در کشور امارات در هفته فرهنگی امارات رقم خورده است.

عروسک‌سازی با تکنیک نوین
ساخت عروسک‌های غول‌پیکر از سال ۱۳۸۴ توسط زارعان با یک تکنیک جدید آغاز شده که در دوره خود موفقیت بزرگی بوده است.

او می‌گوید: «ساخت عروسک در ابعاد بزرگ و غول‌پیکر را با دیدن یک عکس آغاز کردم. آن زمان از اجرای این تکنیک و شیوه جدید بازخورد خوبی گرفتم. تا پیش از این در نمایش‌های عروسکی در جشنواره‌ها و برنامه‌های تلویزیونی از عروسک‌هایی با ابعاد کوچک استفاده می‌شد. شخصیت‌های عروسکی در ابعاد بزرگ برای خودم و مردم جذاب بود. البته تکنیکی که درحال حاضر برای ساخت عروسک استفاده می‌کنم قابل مقایسه با سال ۱۳۸۴ نیست.»

او درباره نوین بودن کارش معتقد است: «زمانی که کارم را آغاز کردم، نخستین نفر در ایران بودم که عروسک‌های غول‌پیکر را روی صحنه می‌برد که یک نفر آن را هدایت و عروسک‌گردانی می‌کرد.

شمایل‌گردانی در کار نبود و عروسک‌ها مانند علامت ثابت نبودند. به‌عنوان کارهای اول عروسک دیو و مبارک را ساختم و با گروهم در یک کارناوال اجرا کردیم. بعد از آن در یک نمایش خیمه شب‌بازی با ترکیب عروسک غول‌پیکر و نخی اجرا داشتیم که ترکیب این دو متفاوت بود.»

حضور در فستیوال‌های بین‌المللی
سفر به خارج از کشور در دوره‌ای از زندگی، برای زارعان دست نیافتنی بوده و حضور در عرصه‌های بین‌المللی دستاورد بزرگی محسوب می‌شده تا اینکه با تلاش‌های خودش به فستیوال‌های جهانی راه پیدا کرده است.

او یکی از نمایش‌های عروسکی خود را که بسیار پر مخاطب بوده با کمک دوستش ترجمه کرده و همراه ۵۰ لوح فشرده از این نمایش را به سفارتخانه‌های مختلف برده و در اختیار سفارت‌ها قرار داده است.

از میان ۵۰ سفارتخانه، در نهایت از طرف سفارتخانه کره با او تماس گرفتند و به دعوت آنها برای نمایش کارش و معرفی عروسک‌های غول‌پیکر به خارج از کشور رفته است.

ورود به بازار بین‌المللی برای زارعان جرقه‌ای بوده تا رویکردش را در زمینه ساخت عروسک‌ها، تغییر دهد و از تکنیک تأثیرگذارتری استفاده کند. این سفر، جامعه‌شناسی او را درباره فرهنگ‌های مختلف را تغییر داده است.

در سال ۲۰۱۵ نیز روزنامه رسمی کشور ایتالیا با نام «کوریره دلاسرا» به حضور عروسک‌های بین المللی در نمایشگاه اکسپو میلان با تیتر: «عروسک‌های ایرانی غرب را فتح کردند.» واکنش نشان داد.

معرفی شخصیت‌های اصیل ایرانی
جرقه معرفی شخصیت‌های ایرانی در ذهن زارعان، از سفر او به روسیه زمانی زده شده و نمایش «خرس» از چخوف را روی صحنه برده است.

زارعان با اشتیاق از این موضوع یاد می‌کند: «آن زمان دوستی به من گفت در کشور چخوف آثار چخوف را کار می‌کنی؟ بیا و از فرهنگ خودت بگو. من هم با توجه به تسلطی که برای معرفی کاراکترهای ایرانی داشتم کمی تفاوت را چاشنی کار و شروع به تولید اثری با عنوان «یک سفر رویایی» کردم که تلفیق خرده نمایش‌های ایرانی شد و در فضای باز اجرا کردم که جایزه اول فستیوال را گرفت.

بعد از آن دغدغه من این بود که کاراکترهای اصیل ایرانی و بومی ایران را معرفی کنم؛ مانند پهلوان کچل، ننه سرما، مبارک و عمو نوروز؛ ولی دلیل بر این نبود که کاراکترهای لورل و هاردی یا چارلی چاپلین را اجرا نکنم.

این شخصیت‌ها هم در کنار سایر عروسک‌های ایرانی خلق شدند و ما شخصیت‌های عروسکی را در فستیوال‌های مختلف، نمایشگاه‌ها و کنسرت‌ها اجرا کردیم.»

تجربه حضور در عصر جدید
شاید برای شما هم حضور ربات‌های غول‌پیکر در برنامه تلویزیونی «عصر جدید» تعجب‌برانگیز بود، این ربات‌های نیز هنر زارعان بوده است.

او حضور در عصر جدید را تجربه خوبی می‌داند و می‌گوید: «سعی کردم در عصر جدید متفاوت ظاهر شوم. به همین دلیل ربات‌های غول‌پیکر را روی صحنه بردم. البته جالب است بدانید که عروسک‌های غول‌پیکر نیاز به استیج ندارند و در تکنیک‌های جدید متن حذف می‌شود و حتماً نباید روایت داشته باشند و اغلب، آیین‌ها، مناسک و حرکات موزون اجرا می‌کنند، اما در برنامه عصر جدید ربات‌ها سناریو داشتند و براساس آن اجرا می‌کردند.

در مرحله اول و دوم عصر جدید با رأی مستقیم داورها رأی آوردیم. در مرحله سوم با رأی مردم شخص دیگری رأی آورد. اول یا دوم شدن در این برنامه حائز اهمیت نبود. مهم این بود که این تکنیک کارمان شناخته شود. خوشبختانه هر جا که اجرا داریم مردم ما را می‌شناسند.»

این جوان تمام عروسک‌هایی را که ساخته دوست دارد و می‌افزاید: «آنها حاصل تلاش‌های بی‌وقفه و خون دل خوردن من هستند. تمام هزینه‌های ساخت عروسک‌هایم را خودم پرداخت می‌کنم و بیشتر درآمدم از این راه هزینه تهیه کارهای جدید می‌شود.»

کارآفرینی با عروسک‌ها
زارعان در حال حاضر مشغول تحصیل در مقطع دکترا در رشته هنر است. او به کار ساخت عروسک‌های غول‌پیکر نه تنها به‌عنوان یک علاقه بلکه به‌عنوان یک شغل و تجارت هم نگاه می‌کند و در این زمینه تاکنون برای افراد بسیاری کارآفرینی کرده است.

زارعان می‌گوید: ‌«در حال حاضر با ۱۰ نفر به‌صورت ثابت در رشته‌های مختلف کار می‌کنم. موضوعی که در مسیر تولید عروسک‌ها پنهان ماند اشتغالزایی بود. از ابتدا حدود ۲۰۰ نفر کنارم در کمپانی عروسک‌های غول‌پیکر اشتغال داشتند.

این در حالی است که ما از هیچ ارگان و مرکزی حمایت نشده‌ایم و هرکاری در این مسیر انجام داده‌ام، خودخواسته بوده و از صمیم قلبم انجام داده‌ام.

ما باید به فکر تولید محتوا باشیم و من همچنان به‌عنوان یک دانشجو دنبال یادگیری و پیشرفت در کارم هستم. باید قدر داشته‌هایمان را بدانیم تا خودمان را به‌عنوان هنرمند در جایگاه درست معرفی کنیم.»

توسعه غول‌پیکرها
کمپانی عروسک‌های غول‌پیکر چند سالی است که در تهران فعالیت می‌کند و زارعان مدیریت آن را برعهده دارد. تعدادی از عروسک‌های غول‌پیکر در این کمپانی نگهداری می‌شوند. کمپانی عروسک‌های غول‌پیکر ایران به غیر از تهران یک شعبه هم در امارات دارد و قرار است شعبه دیگر آن در انگلستان راه‌اندازی کند.

بیشتر بخوانید:

عکس دیده‌نشده از چارلی چاپلین

تماشاخانه